Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

найміт, , м.

  1. Наёмны работнік, парабак.

  2. перан. Той, хто з карыслівымі намерамі служыць чыім-н. мэтам, хто прадаўся каму-н. (пагард.).

    • Найміты імперыялізму.

|| прым. найміцкі, .

наймічка, , ж.

Наёмная работніца, служанка; парабчанка.

  • Панская н.

найперш, прысл. (разм.).

Перш за ўсё, у першую чаргу.

  • Н. трэба з дзяржавай разлічыцца, падатак аддаць.

найпершы, (разм.).

  1. Самы першы.

    • Н. калгас у раёне.
  2. Самы галоўны, самы важны, самы лепшы.

    • Н. гарманіст у вобласці.

найсці, ; зак.

  1. Ідучы, наступіць на што-н.

    • Упоцемку найшоў на слуп.
  2. Насунуўшыся, закрыць сабою.

    • Хмара найшла на сонца.
  3. Прыйсці ў вялікай колькасці; пранікнуць у якое-н. месца.

    • Найшло народу на сход.
  4. перан., на каго-што. Апанаваць, ахапіць (аб пачуццях).

    • На яго найшла туга.
  5. Настаць, з’явіцца раптам.

    • Бяда найшла неспадзявана.

|| незак. находзіць, .

наказ, , м.

  1. Павучанне, настаўленне.

    • Бацькоўскі н.
  2. Даручэнні выбаршчыкаў свайму дэпутату ў пісьмовай або вуснай форме для вырашэння ў пэўных інстанцыях.

    • Наказы выбаршчыкаў.

наказаць, ; зак.

  1. Паведаміць каму-н. аб чым-н. праз каго-н.

    • Н. аграному, каб прывёз даныя аб ураджаі.
  2. Даць наказ, даручэнне.

    • Доктар наказаў сачыць за раненым.
  3. Нагаварыць, сказаць многа чаго-н. (разм.).

    • Прабачце, наказаў вам немаведама колькі навін.

|| незак. наказваць, .

накалаціць, ; зак. (разм.).

  1. Натрэсці, наабіваць з дрэва нейкую колькасць пладоў.

    • Н. груш.
  2. Намалаціць.

    • Н. жыта.
  3. Нагатаваць якой-н. стравы, боўтаючы калатоўкай.

    • Н. заціркі.

|| незак. накалочваць, .

накаленнік, , м.

Накладка, павязка, якая носіцца на калене.

накаленны, .

Які надзяваецца, накладваецца на калена.

  • Накаленная павязка.