Verbum

уміг, прысл.

Імгненна.

• Усе ў. замоўклі.

уміласцівіць, ✂; зак.

Зрабіць міласцівым, міласэрным.

• У. бацьку.

уміраць, ✂; незак.

1. Перастаць жыць, а таксама вянуць, сохнуць (пра расліны).

   • Уміралі за радзіму.
   • У. са смеху (вельмі смешна).

2. перан. Знікаць, прападаць (кніжн.).

   • Такія словы не ўміраюць у вяках.

3. перан. Адыходзіць у мінулае (пра грамадскія з’явы і пад.).

   • Старое ўмірае, а новае нараджаецца.

умова, ✂, ж.

1. Акалічнасць, ад якой што-н. залежыць.

   • Гэта магчыма пры адной умове.

2. Патрабаванне, якое прад’яўляецца адным з дагаворных бакоў.

   • Назавіце вашу ўмову.
   • Умовы міру.

3. Пісьмовая або вусная дамоўленасць, згода.

   • Выканаць умову.
   • Парушыць умову.

4. мн. Правілы, устаноўленыя ў якой-н. галіне дзейнасці, жыцця.

   • Умовы карыстання электрычнымі прыборамі.

5. мн. Абставіны, у якіх працякае або пры якіх адбываецца што-н.

   • Кліматычныя ўмовы.
   • Жыллёвыя ўмовы.
   • Падрыхтоўка прадпрыемства да работы ў зімовых умовах.
   • Праца ў добрых умовах.
   • Для спецыялістаў — усе ўмовы (г. зн. добрыя ўмовы для жыцця; разм.).

6. Даныя, патрабаванні, з якіх неабходна зыходзіць.

   • Умовы доследу.

◊

• Пры ўмове чаго, у знач. прыназоўніка з Р — пры залежнасці ад чаго-н., абумоўленасці чым-н.

• Гэта можна выканаць пры ўмове добрага надвор’я.

• Ва ўмовах чаго, у знач. прыназоўніка — пры наяўнасці чаго-н. навакольнага, спадарожнага.

• Працаваць ва ўмовах пастаяннага напружання.

умовіцца, ✂; зак.

Дамовіцца, прыйсці да агульнай згоды адносна чаго-н.

• У. пра тэрмін або аб тэрміне ад’езду.
• У. з кім-н. пра сустрэчу або аб сустрэчы ці сустрэцца.

|| незак. умаўляцца, ✂.

|| наз. умаўленне, ✂.

умольны, ✂.

Які выражае моцную просьбу.

• У. позірк.
• Умольна (прысл.) глядзець.

умомант, прысл.

Імгненна, у адзін міг.

умоўлены, ✂.

Такі, аб якім загадзя ўмовіліся, назначаны па ўгавору.

• Умоўленая сустрэча.

|| наз. умоўленасць, ✂.

умоўнасць, ✂, ж.

1. гл. умоўны.

2. Агульнапрынятая, хоць і непатрэбная сістэма звычак, норм паводзін.

   • У палоне фармальнасцей і ўмоўнасцей.

умоўны, ✂.

1. Загадзя ўмоўлены і зразумелы толькі тым, хто ўмовіўся.

   • У. стук.
   • Умоўнае месца.

2. Які мае сілу толькі пры якіх-н. умовах.

   • Умоўнае асуджэнне.
   • Прыгавораны ўмоўна (прысл.).
   • Умоўная згода.
   • У. рэфлекс (выпрацаваны пад уплывам пэўных умоў).

3. Які не існуе на самой справе, яўны або сімвалічны.

   • Умоўная мяжа.
   • Умоўныя дэкарацыі.

4. У граматыцы: які ўтрымлівае ў сабе значэнне ўмовы (у 1 знач.).

   • У. сказ.
   • У. лад дзеяслова.
   • У. злучнік.

|| наз. умоўнасць, ✂.