Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

налева, прысл.

  1. У левы бок, на левым баку.

    • Звярнуць н.
    • Н. ад выхаду.
  2. перан. Не па прамому назначэнню, незаконна (разм.).

    • Прадаць сена н.

налегчы, ; зак.

  1. Наваліцца на каго-, што-н. націснуць сваім цяжарам.

    • Н. плячом на дзверы.
  2. перан., на што. З сілай пачаць дзейнічаць якой-н. прыладай.

    • Н. на вёслы.
  3. перан., на што. Пачаць энергічна рабіць што-н., займацца чым-н. (разм.).

    • Н. на вучобу.
    • Н. на работу.

|| незак. налягаць, .

наледзь, , ж.

Ледзяная корка, якая ўтвараецца ў выніку замярзання вады, што выйшла на паверхню, а таксама слой лёду рознай таўшчыні, які намярзае на чым-н.

належаць, ; незак.

  1. каму Быць, з’яўляцца ўласнасцю каго-, чаго-н., знаходзіцца ў распараджэнні каго-н.

    • Нетры зямлі належаць дзяржаве.
    • Будучае належыць моладзі.
  2. да каго-чаго. Адносіцца да якой-н. групы, уваходзіць у склад чаго-н.

    • Н. да механізатараў.
  3. Быць уласцівым каму-, чаму-н„ зыходзячым ад каго-чаго-н.

    • Рашаючая роля належыць культуры.
  4. безас., каму. Падлягаць выплаце, выдачы за што-н.

    • Належыць заплаціць за нумар У гасцініцы.
  5. безас., каму і без дапаўнення. Быць устаноўленым, вызначаным.

    • Паставым належыць мець пісталеты.
  6. безас., з інфінітывам, каму. Быць неабходным.

    • Воінам належала сустрэцца яшчэ са школьнікамі.

  • Як (і) належыць (разм.) — як патрэбна, як мае быць.

належны, .

Такі, які патрэбны.

  • Н. парадак.
  • Успрыняць як належнае каму-, чаму-н. (ацаніць па заслугах каго-, што-н.).

налезці, ; зак.

  1. Улезці куды-н. у вялікай колькасці.

    • Налезла мух у бутэльку
  2. Пра адзежу, абутак: надзецца.

    • Боты не налезлі на ногі
  3. на каго-што і без дапаўнення. Насунуцца, наваліцца на каго-, што-н.

    • Льдзіна налезла на льдзіну.

|| незак. налазіць, .

налета, прысл. (разм.).

Будучым летам, у будучым годзе.

  • Не паступіў сёлета, паступіш н.

налёт, , м.

  1. гл. наляцець.

  2. Раптоўны ваенны ўзброены напад на каго-, што-н.

    • Паветраны н.
    • Агнявы н. (перан.; масіраваны артылерыйскі абстрэл).
  3. Напад з мэтай грабяжу.

    • Бандыцкі н.
  4. Тонкі слой чаго-н. на паверхні.

    • Н. пылу.
    • Н. у горле (гнойнае ўтварэнне на міндаліне).
  5. перан., чаго Пра што-н., звязанае з унутраным станам пачуццямі.

    • Артыкул з налётам гумару.
  6. Колькасць налятанага часу або налятанай адлегласці.

    • На яго рахунку 500 тысяч кіламетраў налёту.

  • 3 налёту (разм.) — не спыняючы руху, на поўным хаду.

|| прым. налётны, .

налётам, прысл. (разм.).

Раптоўна; знянацку.

  • Захапіць штаб праціўніка н.

налётчык, , м.

Грабежнік, той, хто займаецца налётамі (у 3 знач.).

|| ж. налётчыца, .