Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

усынавіцель, , м. (афіц.).

Чалавек, які ўсынавіў каго-н.

|| ж. усынавіцельніца, .

усынавіць, ; зак.

Прыняць у сям’ю (хлопчыка, дзяўчынку) на правах роднага сына, дачкі.

  • У. сірату.

|| незак. усынаўляць, .

|| наз. усынаўленне, .

усыпаць, ; зак.

  1. Сыплючы, змясціць.

    • У. цукар у шклянку.
  2. Пакрыць паверхню чаго-н. чым-н. сыпучым, дробным.

    • Снег усыпаў зямлю.
    • Зоркі ўсыпалі неба (перан.).
  3. Моцна вылаяць або пабіць каго-н. (разм.).

|| незак. усыпаць, .

усыпіць, ; зак.

  1. Прымусіць заснуць.

    • У. дзіця.
    • У. хворага перад аперацыяй.
  2. перан. Давесці да паўсоннага стану.

    • Нудная кніжка ўсыпіла яго.
  3. перан. Аслабіць, прымусіць бяздзейнічаць (высок.).

    • У. пільнасць.

|| незак. усыпляць, .

|| наз. усыпленне, .

усыпляльны, .

Які выклікае сон, аднастайна-манатонны.

  • У. шум дажджу.
  • У. голас.

|| наз. усыпляльнасць, .

усюды, прысл.

У кожным месцы, паўсюдна, скрозь.

  • У. пабываць.
  • У. было мокра і гразка.

усюдыісны, (іран.).

Які ўсюды паспявае, ва ўсім прымае ўдзел.

  • Усюдыісныя рэпарцёры.

усюдыход, , м.

Аўтамашына на гусенічным хаду, прызначаная для язды ў цяжкіх дарожных умовах.

усюдыходны, .

Здольны перамяшчацца ў цяжкіх дарожных умовах.

  • Усюдыходныя аўтамашыны.

уся...

Першая частка складаных слоў, якая ўжыв. замест «усе...», калі націск у другой частцы падае на першы склад, напр. усявышні, усямерны, усяночны.