Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

няма́, безас., у знач. вык., каго-чаго.

1. Не быць у наяўнасці, адсутнічаць.

Н. грошай.

Яго н. дома.

2. У знач. няпоўнага сказа пры адмоўных адказах на пытанні. —

Ці дома бацька? — Няма.

Няма роду без выроду — нічога не бывае без непрыемнага выключэння.

Няма чаго (і) гаварыць (разм.) — выраз упэўненай згоды: безумоўна, пэўна.

Чалавек ён працавіты, няма чаго гаварыць.

няма́шака, безас., у знач. вык. (разм.).

Тое, што і няма.

няме́цкі гл. немцы.

няме́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; незак.

1. Станавіцца нямым, траціць здольнасць гаварыць.

2. перан. Змаўкаць, застываць у маўчанні.

Н. ад захаплення.

3. перан. Траціць адчувальнасць; рабіцца нерухомым.

Ногі нямеюць ад холаду.

|| зак. аняме́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е і заняме́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е.

нямно́га, прысл.

Мала, не вельмі многа.

Жывых партызан засталося н.

Аднымі рукамі н. зробіш (прыказка).

нямно́гае, -ага, н.

Нязначная частка чаго-н.

З таго нямногага ўсё ж сёе-тое выбраць можна.

нямно́гія, -іх.

Якія складаюць невялікую частку каго-, чаго-н.; асобныя, некаторыя.

Н. вярнуліся з бою.

нямо́глы, -ая, -ае (разм.).

Слабы, хваравіты.

Ішоў ён нямоглым крокам.

|| наз. нямо́гласць, -і, ж.

нямо́жацца, безас., незак., каму (разм.).

Нездаровіцца.

Ужо тыдзень, як мне н.

нямо́жна, безас., у знач. вык.

1. Не дазваляецца, забаронена.

Па газонах хадзіць н.

2. Немагчыма, няма магчымасці (разм.).

Далей так жыць н.