Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

дыз... (гл. дыс...), прыстаўка.

Ужыв. замест «дыс...» перад галоснымі, напр.: дызартрыя, дызасацыяцыя.

дыс... (а таксама дыз...), прыстаўка.

Утварае дзеясловы і назоўнікі са знач. парушэння, адсутнасці або процілегласці, напр.: дысгарманіраваць, дыскваліфікаваць, дыскамфорт, дыслакацыя, дысфункцыя.

дысана́нс, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Негарманічнае спалучэнне музычных гукаў; проціл. кансананс.

2. перан. Тое, што ўносіць разлад у што-н., рэзка пярэчыць чаму-н.

Яго думка прагучала дысанансам на сходзе.

дысгармані́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; незак., з чым і без дап.

Знаходзіцца ў дысгармоніі, змяшчаць у сабе дысгармонію.

дысгармо́нія, -і, ж.

1. Парушэнне гармоніі, адсутнасць сугучнасці; немілагучнасць.

2. перан. Разлад, няўзгодненасць, парушэнне адпаведнасці чаго-н. чаму-н.

Д. колераў у пейзажы.

|| прым. дысгармані́чны, -ая, -ае.

Дысгарманічнае спалучэнне колераў.

|| наз. дысгармані́чнасць, -і, ж.

дысерта́нт, -а, М -нце, мн. -ы, -аў, м.

Той, хто піша або абараняе дысертацыю.

|| ж. дысерта́нтка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.

|| прым. дысерта́нцкі, -ая, -ае.

дысерта́цыя, -і, мн. -і, -цый, ж.

Навуковая работа, якая публічна абараняецца яе аўтарам на пасяджэнні спецыяльнага вучонага савета для атрымання вучонай ступені.

Доктарская д.

|| прым. дысертацы́йны, -ая, -ае.

дысідэ́нт, -а, М -нце, мн. -ы, -аў, м.

1. Той, хто адступае ад пануючага ў краіне веравызнання; вераадступнік.

2. Чалавек, які не згодны з пануючай ідэалогіяй, які інакш мысліць.

|| ж. дысідэ́нтка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так.

|| прым. дысідэ́нцкі, -ая, -ае.

дысіміля́цыя, -і, ж. (спец.).

1. Распадабненне двух блізкіх па гучанні гукаў.

2. Распад складаных арганічных рэчываў у працэсе жыццядзейнасці арганізма.

|| прым. дысіміляты́ўны, -ая, -ае.

Дысімілятыўнае аканне.

дыск, -а, мн. -і, -аў, м.

1. Прадмет, дэталь якой-н. машыны, прыстасавання ў выглядзе плоскага круга.

Д. электрапілы.

Д. аўтамата.

2. Спартыўны снарад у форме круга, які прымяняецца для кідання.

Кінуць д.

3. Аптычны носьбіт інфармацыі ў выглядзе плоскага круга.

Выпусціць д.

Запісаць д.

Модныя дыскі.

4. Прыстасаванне для захоўвання інфармацыі на камп’ютары.

Магнітны д.

Аптычны д.

|| прым. ды́скавы, -ая, -ае (да 1 знач.).

Дыскавая барана.