Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

упіхну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́; -ну́ты; зак., каго-што (разм.).

Тое, што і упхнуць.

|| незак. упіха́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і упі́хваць, -аю, -аеш, -ае.

упі́цца¹, уп’ю́ся, уп’е́шся, уп’е́цца; уп’ёмся, уп’яце́ся, уп’ю́цца; упі́ўся, -піла́ся, -ло́ся; упі́ся; зак., у каго-што.

Моцна, глыбока пранікнуць, уваткнуцца, увайсці ў што-н. (чым-н. вострым, тонкім).

П’яўка ўпілася ў цела.

У. зубамі ў мяса.

Сякера ўпілася ў дрэва.

У. вачамі ў каго-н. (перан.: пільна, не адрываючыся, пачаць глядзець на каго-н.).

|| незак. упіва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

упі́цца², уп’ю́ся, уп’е́шся, уп’е́цца; уп’ёмся, уп’яце́ся, уп’ю́цца; упі́ўся, -піла́ся, -ло́ся; упі́ся; зак.

1. Напіцца дап’яна.

У. ад віна.

2. перан., чым. Атрымаць асалоду, зачаравацца чым-н. (кніжн.).

У. гармоніяй гукаў.

|| незак. упіва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

упі́ць, уп’ю́, уп’е́ш, уп’е́; уп’ём, уп’яце́, уп’ю́ць; упі́ў, упіла́, -ло́; упі́; зак., што (пераважна з адмоўем).

Змагчы выпіць што-н.

Квас такі кіслы, што не ў.

упла́ў, прысл.

Плывучы па вадзе.

Пусціць коней у.

упле́сці, -ляту́, -ляце́ш, -ляце́; -ляцём, -лецяце́, -ляту́ць; -лёў, -ляла́, -ло́; -ляці́; -ле́цены; зак.

1. што ў што. Плетучы, уставіць.

У. стужкі ў косы.

2. перан., каго (што). Уцягнуць, умяшаць у што-н. непрыемнае (разм.).

У. каго-н. у цёмную справу.

3. што. Зрасходаваць на пляценне чаго-н.

Усе ніткі ўпляла ў адзін пояс.

4. што. З’есці хутка, з апетытам (разм.).

У. цэлую булку.

|| незак. уплята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

уплыва́ць¹ гл. уплысці.

уплыва́ць², -а́ю, -а́еш, -а́е; незак., на каго-што.

Рабіць уплыў (у 1 знач.).

У. на дзяцей.

У. на творчасць.

уплыво́вы, -ая, -ае.

Які робіць уплыў (у 2 знач.).

|| наз. уплыво́васць, -і, ж.

уплы́сці і уплы́ць, -ыву́, -ыве́ш, -ыве́; -ывём, -ывяце́, -ыву́ць; -ы́ў, -ыла́, -ло́; -ыві́; зак., у што.

Заплысці ўнутр.

У. ў заліў.

У пакой уплыла жанчына (перан.).

|| незак. уплыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.