Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

перахава́ць², -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., каго-што.

1. Выкапаўшы з магілы, пахаваць у новым месцы.

П. прах.

2. Пахаваць усіх, многіх.

За год столькі перахавалі людзей.

|| незак. перахо́ўваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 знач.).

перахадзі́ць, -хаджу́, -хо́дзіш, -хо́дзіць; -хо́джаны; зак.

1. што. Перабыць якую-н. пару, ходзячы ў чым-н. ці як-н.

П. зіму ў асеннім паліто.

2. чым. У гульнях: пайсці іначай, перамяніць ход.

П. пешкай.

3. што. Перанесці на нагах (хваробу; разм.).

П. грып.

4. што і без дап. Абысці ўсё або многа чаго-н.

Колькі я перахадзіў за год!

Усе дарогі ў наваколлі перахадзіў.

|| незак. перахо́джваць, -аю, -аеш, -ае (да 2 і 3 знач.).

перахапі́ць, -аплю́, -о́піш, -о́піць; -о́плены; зак.

1. каго-што. Схапіць у час руху.

П. пісьмо.

П. ганцоў.

П. чый-н. позірк (перан.).

2. каго-што. Схапіць, абхапіць (рукамі, вяроўкай і пад.) у якім-н. месцы або інакш.

П. талію поясам.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), што. Сціснуць спазмай.

Радасць перахапіла дыханне.

Ад рэзкага пітва перахапіла (безас.) горла.

4. перан., што, чаго і без дап. Наспех з’есці чаго-н., перакусіць (разм.).

П. чаго-н. з яды.

5. перан., што, чаго і без дап. Пазычыць на кароткі час (разм.).

П. дзесяць рублёў.

6. перан. Перабраць меру ў чым-н. (разм., жарт.).

П. у вастраслоўі.

|| незак. перахо́пліваць, -аю, -аеш, -ае і перахапля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

перахаце́цца, -хо́чацца; безас.;зак., чаго і з інф. (разм.).

Тое, што і расхацецца.

Перахацелася есці.

перахаце́ць, -хачу́, -хо́чаш, -хо́ча; -хаці́; зак., чаго і з інф. (разм.).

Тое, што і расхацець.

П. купацца.

перахвалі́ць, -алю́, -а́ліш, -а́ліць; -а́лены; зак., каго-што.

Пахваліць больш, чым трэба, расхваліць.

П. поспехі вучня.

перахвалява́цца, -лю́юся, -лю́ешся, -лю́ецца; -лю́йся; зак.

Перажыць вельмі моцнае хваляванне.

Перахвалявалася з-за хваробы сына.

перахвалява́ць, -лю́ю, -лю́еш, -лю́е; -лю́й; зак., каго (што).

Выклікаць моцнае хваляванне ў кім-н. ці ўсхваляваць многіх.

П. усю сям’ю.

перахварэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е; зак.

1. Перанесці многа хвароб.

У дзяцінстве перахварэў усімі хваробамі.

2. Перанесці якую-н. хваробу.

Дзеці перахварэлі на адзёр.

3. перан. Перажыўшы што-н. цяжкае, супакоіцца.

П. за сына.

перахва́тчык, -а, мн. -і, -аў, м.

Той, хто перахватвае, ідзе каму-н. наперарэз.

Самалёт-п.