Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

перацягну́цца, -ягну́ся, -я́гнешся, -я́гнецца; -ягні́ся; зак.

Туга сцягнуць сябе чым-н.

П. поясам.

|| незак. пераця́гвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

перацягну́ць, -ягну́, -я́гнеш, -я́гне; -ягні́; -я́гнуты; зак.

1. каго-што. Цягнучы, перамясціць.

П. канапу ў другі пакой.

2. перан., каго (што). Пераманіць, прымусіць перайсці ці пераехаць куды-н. (разм.).

П. на свой бок.

П. сябра да сябе на працу.

3. што. Нацягнуць нанава.

П. шыны на колах.

4. каго-што. Туга сцягнуць.

П. талію поясам.

5. каго-што. Аказацца па вазе цяжэйшым за што-н.

Адна шаля перацягнула другую.

6. каго (што). Пра спаборніцтва, у якім праціўнікі цягнуць што-н. у розныя бакі: аказацца мацнейшым за каго-н.

Хто каго перацягне?

7. што. Перарабіць, перашыць (скураны абутак; спец.).

П. боты.

|| незак. пераця́гваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. пераця́гванне, -я, н. (да 1, 3—6 знач.) і пераця́жка, -і, ДМ -жцы (да 3, 4 і 7 знач.).

перацярпе́ць, -цярплю́, -це́рпіш, -це́рпіць; -цярпі́; зак.

1. што. Перанесці; выцерпець многае; церпячы, пераадолець што-н.

П. усе нягоды.

П. спакусу.

2. чаго і без дап. Зазнаць шмат пакут, гора і пад.

Колькі ён перацярпеў за свой век!

перачака́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; зак., каго-што і без дап.

Прабыць дзе-н., у якіх-н. умовах і пад., чакаючы заканчэння чаго-н. або пакуль хто-н. закончыць што-н.

П. дождж.

Усіх не перачакаеш.

П. паўгадзіны.

перачапа́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., каго-што (разм.).

Дакрануцца па чарзе да многага, многіх.

П. усё на стале.

перачарці́ць, -чарчу́, -чэ́рціш, -чэ́рціць; -чэ́рчаны; зак., што.

1. Начарціць нанава.

П. план будынка.

2. Зняць копію з якога-н. чарцяжа.

П. план на кальку.

|| незак. перачэ́рчваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. перачэ́рчванне,-я, н.

перачаса́ць¹, -чашу́, -чэ́шаш, -чэ́ша; -чашы́; -часа́ны іэ́саны; зак.

1. што. Расчасаць для прыгатавання пражы ўсё, многае.

П. увесь лён.

2. што. Расчасаць пачэсанае яшчэ раз.

П. кудзелю.

3. каго-што. Прычасаць нанава.

П. валасы.

|| незак. перачэ́сваць, -аю, -аеш, -ае (да 2 і 3 знач.).

перачаса́ць², -чашу́, -чэ́шаш, -чэ́ша; -чашы́; -часа́ны іэ́саны; зак., што.

1. Абчасаць, пачасаць усё, многае.

П. усё бярвенне.

2. Абчасаць нанава.

П. дошку.

|| незак. перачэ́сваць, -аю, -аеш, -ае (да 2 знач.).

пе́рачніца, -ы, мн. -ы, -ніц, ж.

Пасудзіна для молатага перцу.

перачу́ць, -чу́ю, -чу́еш, -чу́е; зак., што.

1. Даведацца з чужых размоў, пачуць пра многае.

Многае перачула ад людзей.

2. Адчуць, зведаць усё, многае.

Давялося многае перажыць, п.