Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

перасо́хлы, -ая, -ае.

1. Празмерна сухі.

Перасохлае сена.

Перасохлыя губы.

2. Які стаў бязводным.

Перасохлая рачулка.

|| наз. перасо́хласць, -і, ж.

перасо́хнуць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -не; -со́х, -хла; зак.

1. Стаць сушэйшым, чым трэба, або зусім сухім.

Сена перасохла.

Губы перасохлі.

У горле перасохла (безас.).

2. Стаць бязводным, зусім абмялець.

Калодзеж перасох.

|| незак. перасыха́ць, -а́е; наз. перасыха́нне, -я, н.

пераспа́ць, -плю́, -пі́ш, -пі́ць; -пі́м, -піце́, -пя́ць; -пі́; зак.

1. што і бездап. Перабыць які-н. час у стане сну; пераначаваць, правесці ноч дзе-н.

П. у суседзяў.

Пераспім, а раніцай — у дарогу.

2. Праспаць больш, чым трэба (разм.).

3. каго. Праспаць даўжэй за каго-н.

П. усіх.

пераспе́лы, -ая, -ае.

Вельмі спелы.

Пераспелыя ягады.

Пераспелая дзеўка (якая старэе; разм., іран.).

|| наз. пераспе́ласць, -і, ж.

пераспе́ць, -е́ю, -е́еш, -е́е; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Стаўшы вельмі спелым, пачаць псавацца.

Агрэст пераспеў.

2. перан. Выйсці з узросту, уласцівага якому-н. становішчу; пастарэць (разм., іран.).

Нявеста пераспела.

|| незак. пераспява́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

пераспялі́ць, -пялю́, -пе́ліш, -пе́ліць; -пе́лены; зак., што.

Даць магчымасць стаць вельмі спелым.

П. памідоры.

|| незак. пераспе́льваць, -аю, -аеш, -ае.

пераста́віць, -та́ўлю, -та́віш, -та́віць; -та́ўлены; зак.

1. каго-што. Паставіць на другое месца.

П. лямпу на другі стол.

П. словы ў сказе.

2. што. Зрабіць нанава (хату, печ і пад.), перарабіць.

|| незак. перастаўля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. перастано́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж.

пераста́рак, -рка, мн. -ркі, -ркаў, м. (разм.).

Той, хто выйшаў з якога-н. узросту, стаў старым для чаго-н.

Ён яшчэ не п.

перастара́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак.

Паказаць празмерную стараннасць у чым-н., залішне пастарацца.

перастая́лы, -ая, -ае.

Які сапсаваўся, якасна змяніўся ад доўгага стаяння.

Перастаялая трава.