Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

перапі́ска, -і, ДМ перапісцы, ж.

1. гл. перапісаць і перапісвацца.

2. мн. -і, -сак. Збор пісем, напісаных і атрыманых кім-н.

Пазнаёміцца з перапіскай Якуба Коласа.

перапі́счык, -а, мн. -і, -аў, м.

Той, хто перапісвае што-н.

|| ж. перапі́счыца, -ы, мн. -ы, -чыц.

перапі́цца, -п’ю́ся, -п’е́шся, -п’е́цца; -п’ёмся, -п’яце́ся, -п’ю́цца; -пі́ся; зак.

Надта многа выпіўшы, стаць зусім п’яным (пра многіх).

|| незак. перапіва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

перапі́ць, -п’ю́, -п’е́ш, -п’е́; -п’ём, -п’яце́, -п’ю́ць; -пі́; зак.

1. чаго і без дап. Выпіць лішне (звычайна алкаголю).

2. каго (што). Выпіць больш за каго-н. (разм.).

|| незак. перапіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

перапланава́ць, -ну́ю, -ну́еш, -ну́е; -ну́й; -нава́ны; зак., што.

Спланаваць нанава, змяніць план чаго-н.

П. забудову квартала.

|| незак. пераплано́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. перапланіро́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж.

пераплаці́ць, -лачу́, -ла́ціш, -ла́ціць; -ла́чаны; зак., што.

1. без дап. Заплаціць больш, чым трэба.

П. за пакупку.

2. чаго. Заплаціць, выплаціць паступова за што-н. вялікую колькасць (грошай; разм.).

Колькі я грошай пераплаціла за кнігі.

|| незак. перапла́чваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. перапла́та, -ы, ДМа́це, ж. і перапла́чванне, -я, н.

перапле́сці, -ляту́, -ляце́ш, -ляце́; -ляцём, -лецяце́, -ляту́ць; -лёў, -ляла́, -ло́; -ляці́; -ле́цены; зак., што.

1. Сшыць лісты, уставіўшы і замацаваўшы ў вокладку.

П. кнігу.

2. Злучаючы, сплесці; перавіць.

Дрэвы пераплялі свае галіны.

П. вянок стужкай.

3. Заплесці нанава.

П. касу.

|| незак. пераплята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; наз. пераплята́нне, -я, н.

|| наз. пераплёт, -у, Ме́це, м. (да 1 знач.).

перапле́сціся, -ляту́ся, -ляце́шся, -ляце́цца; -ляцёмся, -лецяце́ся, -ляту́цца; -лёўся, -ляла́ся, -ло́ся; -ляці́ся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Тое, што і сплесціся.

Плюшч пераплёўся з хмелем.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Пераблытацца, змяшаўшыся.

Розныя думкі перапляліся ў галаве.

3. Заплесці сабе валасы ў косы нанава, іначай (разм.).

4. 3 цяжкасцю перайсці (разм.).

Ледзь пераплёўся цераз мост.

|| незак. пераплята́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

пераплёт, -у, М -лёце, мн. -ы, -аў, м.

1. гл. пераплесці.

2. Цвёрдая вокладка, у якую, пераплятаючы, устаўляюць кнігу, сшытак і пад.

Скураны п.

3. Рама, рашотка, агароджа з перакрыжаваных перакладзін.

Аконны п.

4. перан. Складанае, цяжкае становішча.

Трапіць у п.

|| прым. пераплётны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).

пераплётчык, -а, мн. -і, -аў, м.

Спецыяліст, які займаецца пераплётам кніг.

|| ж. пераплётчыца, -ы, мн. -ы, -чыц.

|| прым. пераплётчыцкі, -ая, -ае.