Verbum

узя́ць, вазьму́, во́зьмеш, во́зьме; узя́ў, узяла́, -ло́; вазьмі́; узя́ты; зак.

1. гл. браць.

2. каго (што). Арыштаваць (разм.).

3. Ужыв. ў спалучэнні са злучнікамі «ды» і «дый» або «ды і» і іншым дзеясловам пры абазначэнні нечаканага, раптоўнага дзеяння (разм.).

А я вазьму ды (дый) скажу.

Узяў ды і кінуў усё тут.

У. і (ды, дый) паехаць.

4. Загадны лад і інфінітыў, звычайна ў спалучэнні з «хоць», «хоць бы», ужыв. пры прапанове звярнуць на што-н. увагу (разм.).

Вазьміце (або ўзяць) хоць бы гэты выпадак.

уйгу́ры, -аў, адз. уйгу́р, -а, м.

Народ, які жыве на тэрыторыі Кітая, у Казахстане, Кыргызстане, Узбекістане, Афганістане.

|| ж. уйгу́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак.

|| прым. уйгу́рскі, -ая, -ае.

ука́з, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Пастанова вярхоўнага органа ўлады, якая мае сілу закона.

У.

Прэзідэнта Рэспублікі Беларусь.

2. у знач. вык., каму, звычайна з адмоўем. Аўтарытэт, узор для пераймання, указчык (разм.).

Ты мне тут не ў.

указа́льны, -ая, -ае.

Які ўказвае на што-н. або выражае ўказанне.

Указальныя знакі.

У. займеннік.

◊

Указальны палец — другі палец на руцэ паміж вялікім і сярэднім.

указа́нне, -я, мн. -і, -яў, н.

1. гл. указаць.

2. Службовае распараджэнне, загад; настаўленне, парада, што і як трэба рабіць.

Метадычныя ўказанні.

указа́ць, укажу́, ука́жаш, ука́жа; укажы́; ука́заны; зак.

1. з дадан. Даць указанне, настаўленне.

У., як весці работу.

2. на што. Адзначыўшы што-н., звярнуць на яго ўвагу.

У. на памылкі.

3. што. Паказаць, назваць для ведама, кіраўніцтва.

У. лепшы метад.

4. каму на каго-што. Тое, што і паказаць (у 2 знач.).

У. месцазнаходжанне друкарні.

|| незак. ука́зваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. указа́нне, -я, н.

ука́зка, -і, ДМ -зцы, мн. -і, -зак, ж.

1. Палачка, якой паказваюць што-н.

Вадзіць указкай па карце.

2. Указанне, распараджэнне (разм., неадабр.).

Без вашых указак абыдуся.

ука́зчык, -а, мн. -і, -аў, м.

Той, хто ўказвае іншым, што і як трэба рабіць.

Ён нам не ў.

Бач, які ў. знайшоўся.

|| ж. ука́зчыца, -ы, мн. -ы, -чыц.

укако́шыць, -шу, -шыш, -шыць; -шаны; зак., каго (што) (разм., груб.).

Забіць, пазбавіць жыцця.

Маральна цяжка нават ворага ў.

укало́ць, укалю́, уко́леш, уко́ле; укалі́; уко́латы; зак.

1. каго-што. Параніць, уваткнуўшы ў цела тонкі, востры канец чаго-н.

У. руку шпількай.

2. перан., каго (што). Пакрыўдзіць, абразіць, даняць.

Заўвага балюча ўкалола яго.

3. што ў што. Уваткнуць, пракалоўшы, прымусіць увайсці ўнутр чаго-н. (разм.).

У. пруток у клубок.

|| незак. уко́лваць, -аю, -аеш, -ае.

|| звар. укало́цца, укалю́ся, уко́лешся, уко́лецца (да 1 знач.); незак. уко́лвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. уко́л, -у, м.