Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

рэспіра́тар, -а, мн. -ы, -аў, м. (спец.).

Прылада для аховы органаў дыхання (а таксама вачэй, вушэй) ад пылу, шкодных газаў.

Пылаахоўны р.

|| прым. рэспіра́тарны, -ая, -ае.

рэспірато́рны, -ая, -ае (спец.).

Які мае адносіны да дыхальных шляхоў да дыхання.

Вострае рэспіраторнае захворванне (інфекцыйнае захворванне дыхальных шляхоў).

рэспу́бліка, -і, ДМ -ліцы, мн. -і, -лік, ж.

1. Форма дзяржаўнага кіравання, пры якой усе вышэйшыя органы ўлады выбіраюцца або фарміруюцца агульнанацыянальнымі прадстаўнічымі ўстановамі.

Прэзідэнцкая р. (калі на чале дзяржавы стаіць выбраны шляхам прамых або ўскосных выбараў прэзідэнт, які з’яўляецца і кіраўніком урада). Парламенцкая р. (калі ў дзяржаве вяршэнствуе парламент).

2. Дзяржава з выбранымі на пэўны тэрмін органамі ўлады.

|| прым. рэспубліка́нскі, -ая, -ае.

Рэспубліканская канферэнцыя.

рэспубліка́нец, -нца, мн. -нцы, -нцаў, м.

1. Прыхільнік рэспубліканскага ладу.

2. Член рэспубліканскай партыі.

|| ж. рэспубліка́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак.

рэстара́н, -а, мн. -ы, -аў, м.

Гандлёвая ўстанова, дзе можна смачна пад’есці і прыемна правесці час (іншы раз з музыкай, танцамі і пад.).

Першакласны р.

Заказаць столік у рэстаране.

|| прым. рэстара́нны, -ая, -ае.

Рэстаранныя цэны.

рэстаўра́тар, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Спецыяліст па рэстаўрацыі прадметаў мастацтва, старых помнікаў.

Мастак-р.

Архітэктар-р.

2. Прыхільнік рэстаўрацыі (у 2 знач.).

|| прым. рэстаўра́тарскі, -ая, -ае.

рэстаўра́цыя, -і, ж.

1. Аднаўленне і ўмацаванне старых ці пашкоджаных помнікаў мастацтва, гісторыі і культуры.

2. Аднаўленне ранейшага палітычнага ладу (кніжн.).

|| прым. рэстаўрацы́йны, -ая, -ае (да 1 знач.) і рэстаўра́тарскі, -ая, -ае (да 2 знач.).

Рэстаўрацыйная майстэрня.

рэстаўры́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны; зак. і незак., што.

Падвергнуць (падвяргаць) рэстаўрацыі.

|| зак. адрэстаўры́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны (паводле 1 знач. наз. рэстаўрацыя).

рэсу́рс, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. мн. Запасы, крыніцы чаго-н.

Харчовыя рэсурсы.

Прыродныя рэсурсы.

Працоўныя рэсурсы (частка насельніцтва краіны, здольная да працы).

2. Сродак, да якога звяртаюцца ў неабходным выпадку (кніжн.).

Выкарыстаць апошні р.

3. Тэхнічныя магчымасці чаго-н. (спец.).

Р. самалёта.

|| прым. рэсу́рсны, -ая, -ае.

рэсурсазберажэ́нне, -я, мн. -і, -яў, н. (спец.).

Скарачэнне: зберажэнне рэсурсаў.