Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

шчарба́ты, -ая, -ае.

1. Са шчарбінамі, шчарбінай.

Ш. комін.

Ш. рот.

Шчарбатае дзіця.

2. перан. Несапраўдны; няпоўны, аднабокі.

Шчарбатая праўда.

|| наз. шчарба́тасць, -і, ж.

шчарбі́на, -ы, мн. -ы, -бін, ж.

1. Пустата паміж зубамі на месцы адсутнага зуба.

2. Зазубрына, няроўнасць у выглядзе маленькай ямкі.

|| памянш. шчарбі́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

шчарбі́ць, шчарблю́, шчэ́рбіш, шчэ́рбіць; шчэ́рблены; незак., што.

Рабіць шчарбіны на чым-н.

Ш. нож.

|| наз. шчарбле́нне, -я, н.

шчаслі́вец, -ліўца, мн. -ліўцы, -ліўцаў, м. і (разм.) шчаслі́ўчык, -а, мн. -і, -аў, м.

Шчаслівы чалавек, той, каму шанцуе.

|| ж. шчаслі́ўка, -і, ДМ -ўцы, мн. -і, -лівак.

шчаслі́вы, -ая, -ае.

1. Поўны шчасця, якому спрыяе шчасце, удача, поспех, які выражае шчасце.

Шчаслівае дзяцінства.

Шчаслівая ўсмешка.

Ш. ігрок (якому шанцуе ў гульні).

2. Які прыносіць шчасце, удачу.

Ш. білет.

У яго шчаслівая рука (гаворыцца пра чалавека, чые дзеянні, пачынанні прыносяць удачу).

3. Добры, удалы.

Шчаслівай дарогі! (развітальнае пажаданне таму, хто ад’язджае). Шчаслівая ідэя.

Шчасліва (прысл.) пазбавіцца ад чаго-н. (удачна вызваліцца ад чаго-н. непрыемнага).

шча́сны, -ая, -ае (разм.).

Тое, што і шчаслівы.

шча́сце, -я, н.

1. Стан і пачуццё поўнай, найвялікшай задаволенасці.

Сямейнае ш.

Іх шчасцю не было канца.

2. Поспех, удача.

Мне выпала ш. быць знаёмым з тым чалавекам.

Яго ш., былі побач людзі, выратавалізнач. вык.: яму пашанцавала).

На шчасце

1) каб былі поспех, удача ў каго-н., каб шанцавала каму-н. (даць, зрабіць, сказаць што-н.);

2) у знач. пабочн. сл. выражае задавальненне з выпадку чаго-н.

шча́сціць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -іць; безас.; незак.

Шанцаваць.

Яму заўсёды шчасціла.

|| зак. пашча́сціць, -іць.

шча́ўе, -я, н.

Травяністая і паўкуставая расліна сямейства драсёнавых з прадаўгаватым ядомым лісцем кіслага смаку, а таксама страва, прыгатаваная з лісця гэтай расліны.

Сакавітае ш.

Сёрбаць ш.

|| прым. шча́ўевы, -ая, -ае.

Шчаўевая кіслата.

шчаўчо́к, -чка́, мн. -чкі́, -чко́ў, м.

1. Рэзкі адрывісты гук, які ўтвараецца пры сутыкненні, рабоце механізма і пад.

Ш. затвора вінтоўкі.

2. Тое, што і пстрычка.