Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

аднашлю́бнасць, -і, ж.

Форма афіцыйнага шлюбу, калі мужчына мае адну жонку, а жанчына — аднаго мужа; манагамія.

|| прым. аднашлю́бны, -ая, -ае.

адне́квацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак. (разм.).

Адмаўляцца, адгаворвацца, ухіляцца ад выканання якога-н. даручэння.

адне́куль, прысл.

Невядома з якога месца, з невядомай дакладна крыніцы.

А. наехала людзей.

А. выпісаны фразы.

адне́сці, -нясу́, -нясе́ш, -нясе́; -нясём, -несяце́, -нясу́ць; -нёс, -не́сла; -нясі́; -не́сены; зак.

1. каго-што. Тое, што і занесці (у 1 знач.); несучы, даставіць куды-н. або каму-н.; адцаць, вярнуць.

А. кнігі ў бібліятэку.

Бацька ўзяў дзіця на рукі і аднёс у хату.

2. каго-што. Перамясціць, перасунуць; аддаліць што-н. ад чаго-н.

Лодку аднесла (безас.) далёка ў мора.

А. плот ад вуліцы.

3. што. Ацкласці, перанесці на далей.

А. сустрэчу на верасень.

4. перан., каго-што. Уключыць, залічыць у склад якіх-н. прадметаў або з’яў, на чый-н. рахунак, звязаць з пэўным перыядам, класіфікаваць.

А. рукапіс да 16 стагоддзя.

|| незак. адно́сіць, -но́шу, -но́сіш, -но́сіць.

|| наз. аднясе́нне, -я, н. (да 3 і 4 знач.), адно́с, -у, м. (да 1—3 знач.) і адно́ска, -і, ДМо́сцы, ж. (да 1 і 2 знач.; разм.).

адне́сціся, -нясу́ся, -нясе́шся, -нясе́цца; -нясёмся, -несяце́ся, -нясу́цца; -нёсся, -не́слася; -нясі́ся; зак.

Выявіць свае адносіны, паставіцца пэўным чынам да каго-, чаго-н.

Уважліва а. да запатрабаванняў народа.

|| незак. адно́сіцца, -но́шуся, -но́сішся, -но́сіцца.

|| наз. адно́сіны, -сін.

аднікелірава́ць і аднікелява́ць гл. нікеляваць.

адніма́нне гл. адняць.

адніма́цца гл. адняцца.

адніма́ць гл. адняць.

адно́.

1. ліч., гл. адзін.

2. часц. абмежавальная. Толькі, выключна (разм.).

Дзеці цэлы дзень а. гуляюць.

3. часц. ўзмацн. Узмацняе нечаканасць, раптоўнасць наступлення дзеяння (разм.).

Гляджу — а. ж зноў паваліў снег.

4. злуч. супраціўны. Злучае члены сказа і сказы з адносінамі неадпаведнасці (разм.).

Дом добры, а. што халодны.

5. злуч. далучальны. Далучае сказы, якія дапаўняюць або ўдакладняюць выказаныя раней думкі (разм.).

Ягад многа, а. еш на здароўе.