Verbum

няўры́мслівы, -ая, -ае.

1. Які не можа супакоіцца, суняцца; непаседлівы.

Няўрымслівая натура.

Няўрымслівыя хлапчукі.

2. Нецярплівы, рухавы.

Самыя наравістыя, няўрымслівыя коні ў яго руках станавіліся рахманыя.

|| наз. няўры́мслівасць, -і, ж.

няўсто́йка, -і, ДМ -то́йцы, мн. -і, -то́ек, ж.

Устаноўлены згодна з дамовай штраф за невыкананне адным з бакоў узятых абавязацельстваў.

Заплаціць няўстойку.

няўсто́йлівы, -ая, -ае.

1. Хісткі; пазбаўлены ўстойлівасці, цвёрдай апоры.

Н. памост.

2. Які часта мяняецца, непастаянны.

Няўстойлівае надвор’е.

3. перан. Які лёгка паддаецца розным уплывам, нястойкі ў сваіх поглядах, перакананнях.

|| наз. няўсто́йлівасць, -і, ж.

няўто́льны, -ая, -ае.

Такі, што нельга здаволіць, наталіць.

Н. голад.

Няўтольная смага.

|| наз. няўто́льнасць, -і, ж.

няўхі́льны, -ая, -ае.

1. Які не мае адхіленняў ад чаго-н.; пастаянны.

Н. рост вытворчасці.

2. Такі, што нельга парушыць, які не падлягае адвольнаму змяненню; абавязковы.

Н. закон.

3. Непазбежны, які вынікае з абставін; немінучы.

Над кожным злачынцам звісае няўхільная кара.

|| наз. няўхі́льнасць, -і, ж.

няўце́шны, -ая, -ае.

1. Такі, што немагчыма суцешыць, супакоіць.

Няўцешная маці.

2. Вельмі моцны па сіле праяўлення (пра гора, слёзы і пад.).

Няўцешнае гора.

3. Які не прыносіць суцяшэння, несуцяшальны.

Няўцешныя весткі.

|| наз. няўце́шнасць, -і, ж.

няўця́м, безас., у знач. вык., каму і з інф. (разм.).

Незразумела; не прыйшло ў галаву.

А мне і н. запытаць.

няўця́мны, -ая, -ае (разм.).

1. Такі, што цяжка зразумець, усвядоміць; незразумелы.

Здарылася нешта няўцямнае.

2. Які выяўляе неразуменне чаго-н. або адсутнасць думак аб чым-н.

Н. погляд.

|| наз. няўця́мнасць, -і, ж.

няўча́сны, -ая, -ае.

1. Які наступіў вельмі рана; заўчасны.

Няўчасная смерць.

2. Які адбываецца ў непадыходзячы момант.

Н. сум.

|| наз. няўча́снасць, -і, ж.

няха́й, часц. і злуч.

1. часц. Утварае загадны лад дзеяслова са знач. загаду, неабходнасці, заахвочвання.

Н. працуюць.

Н. звіняць з расою косы.

2. часц. У спалучэнні з часціцай «бы» выражае дапушчэнне з адценнем пажадання магчымасці дзеяння, якое не адбылося.

Н. бы самі так папрацавалі.

3. часц. У сказах з дзеясловамі загаднага ладу ўзмацняе пажаданне (разм.).

Н. ты згары!

4. злуч. уступальны. Хоць; нягледзячы на тое, што.

Задача н. цяжкая, але выканальная.

◊

Няхай бог крые (мінуе, ратуе, бароніць) (разм.) — ужыв. як пажаданне пазбаўлення ад чаго-н. непрыемнага.

Няхай яго (яе, іх, цябе, вас) немач (разм.) — праклён са знач. «чорт яго (яе, іх, цябе, вас) бяры».