Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

сакрато́рны, ‑ая, ‑ае.

Тое, што і сакрацыйны.

сакраці́н, ‑у, м.

Гарманальнае рэчыва, якое выклікае аддзяленне соку падстраўнікавай залозы.

[Лац. secretio — аддзяленне.]

сакрацы́йны, ‑ая, ‑ае.

Які мае адносіны да сакрэцыі. Сакрацыйны орган.

сакруша́льны, ‑ая, ‑ае.

Вялікай сілы, магутны, знішчальны. Сакрушальны адпор. Сакрушальны ўдар.

сакрэдыто́р, ‑а, м.

Асоба або ўстанова, якая крэдытуе каго‑, што‑н. разам з іншай асобай або ўстановай.

сакрэ́т 1, ‑у, М ‑рэце, м.

1. Тое, што падлягае захаванню ўпотай, аб чым не гавораць усім; тайна. Выдаць сакрэт. □ Дзед Лукаш даўно здагадваўся, што ў Міколы ёсць сакрэты, пра якія ён маўчыць. Якімовіч. Асцерагаліся партызаны да пары, да часу выдаць свой баявы сакрэт. Лынькоў. // чаго. Скрытая прычына. Сакрэт поспеху. Сакрэт высокіх паказчыкаў працы. □ І ці не ў гэтым сакрэт і сэнс жыцця — сеяць прыгожае і з радасцю схіляць перад ім галаву... Навуменка. // Прыём, спосаб (вырабу, атрымання чаго‑н.), які невядомы іншым. Сакрэт вырабу сінтэтычнага валакна. □ Некалі сярод нашага брата — масцеравога хадзіла вера ў нейкі спадчынны вытворчы сакрэт. Кулакоўскі. // Пэўная інтэлектуальная рыса, якасць. [Удома] навучыўся сакрэту цярпення і ўменню хаваць ад другіх свае думкі і пачуцці. «Маладосць». Хаджу ў тэатр не толькі дзеля свайго задавальнення, але галоўным чынам вучыцца, пазнаваць сакрэты акцёрскага майстэрства. Сяргейчык.

2. Мудрагелістая канструкцыя механізмаў, прадметаў хатняга ўжытку, мэблі і пад. Замок з сакрэтам.

3. Дадатковы патайны пост, які размяшчаецца вартаўнічай аховай на найбольш небяспечных подступах праціўніка. Былі выстаўлены пасты, сакрэты, узмоцнена ахова — як на самай пярэдняй лініі. Асіпенка. Трэба было спяшацца, каб засветла выбраць, дзе паставіць сакрэт. Быкаў. // Месца патайнога паста. У Сцёпы было добрае сховішча, ім ён некалі карыстаўся, калі сядзеў у сакрэце. Зуб.

•••

Адкрыць сакрэт гл. адкрыць (у 7 знач.).

Не рабіць сакрэту з чаго гл. рабіць.

Сакрэт палішынеля — уяўная тайна; сакрэт, які стаў вядомы ўсім.

Сказаць (расказаць) па сакрэту (пад сакрэтам) гл. сказаць.

Трымаць у сакрэце гл. трымаць.

[Фр. secret.]

сакрэ́т 2, ‑у, М ‑рэце, м.

Прадукт дзейнасці залоз, неабходны для жыццёвых функцый арганізма.

[Ад лац. secretus — выдзелены.]

сакрэ́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.

Разм. Спецыяльная паштовая папера, прызначаная для пасылкі пісьма без канверта; пісьмо, напісанае на такой паперы. Пісьмо-сакрэтка.

сакрэ́тнасць, ‑і, ж.

Уласцівасць сакрэтнага. На нарадзе была асабліва звернута ўвага на поўную сакрэтнасць і захованасць месца знаходжання ўзвода. Колас.

сакрэ́тнік, ‑а, м.

1. Род пісьмовага стала з адкідной дошкай і шуфлядкамі для папер.

2. Разм. Чалавек, які выконвае сакрэтнае даручэнне. Казюк пачаў нават страляць. Але сакрэтнікі не паддаліся і паставілі на сваім... Чарот. // Асоба, якая любіць сакрэтнічаць.

[Фр. secrétaire.]

сакрэ́тніца, ‑ы, ж.

Разм. Жан. да сакрэтнік (у 2 знач.).