сап 1, ‑у, м.
Заразная хвароба коней і іншых няпарнакапытных, якая небяспечна і для людзей. [Ліхадзіеўскі:] — Уявіце самі, у шасцярых коней выяўлен сап. Іх трэба неадкладна знішчыць. Гурскі.
сап 2, ‑у, м.
Разм. Гукі сапення, цяжкага дыхання. Усё мітусілася ў адным клубку без крыку, толькі ў цяжкім сапе. Колас. Вялізны, з падпалінамі на баках ваўкадаў, шырока выкідваючы лапы, з дыхавічным сапам імчаў угору. Быкаў.
са́па, ‑ы, ж.
Спец. Акон, траншэя, падкоп, які капаецца ў напрамку да пазіцыі праціўніка для паступовага і скрытага набліжэння да яго. // Спосаб капання такіх траншэй і пад. Перакідная сапа. Лятучая сама,
•••
Ціхай сапай — непрыкметна, цішком. Ці сапай ціхаю, ці проста напралом — Нам гэта добра невядома — Прыдбаў пасаду важную Пахам. Маеўскі.
[Фр. варе.]
сапажу́, нескл., м.
Род шыраканосых амерыканскіх малпаў; тое, што і капуцыны (у 2 знач.).
[Фр. sapajou.]
сапані́ны, ‑аў; адз. сапанін, ‑у, м.
Арганічныя рэчывы, якія знаходзяцца ў некаторых раслінах і ўтвараюць з вадой пену (выкарыстоўваюцца ў тэхніцы і медыцыне).
[Ад лац. sapo, saponis — мыла.]
сапані́т, ‑у, М ‑ніце, м.
Мінерал, так званы мыльны камень.
[Ад лац. sapo, saponis — мыла.]
сапа́ты, ‑ая, ‑ае.
Разм. Такі, што ўвесь час сапе.
сапе́нне, ‑я, н.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. сапці, а таксама гукі гэтага дзеяння. Нехта з цяжкім сапеннем паспешліва набліжаўся да нас. Няхай. Некалькі разоў пасярэдзіне ракі пачынаўся шум, плюханне, нібы сапенне; потым пачынаў варушыцца нейкі велізарны звер. Маўр.
сапера́ві, нескл., н.
1. Вінны сорт грузінскага вінаграду.
2. Сорт вінаграднага віна. Я не веру ў чыстасць чыстаплюяў, Мёд іх слоў гарчэй смалы на справе, Не, не з імі чарку разап’ю я Чыстага, густога сапераві. Лойка.
сапе́рнік, ‑а, м.
1. Той, хто імкнецца перамагчы каго‑н., дабіваючыся адной і той жа мэты. Сястрыца часценька праглядае гэтыя лічбы — правярае работу сваіх сапернікаў з другіх змен. Шынклер. [Міхаіл:] — У тых, вашых сапернікаў, сапраўды крыху лепшыя паказчыкі. Карпаў. Сур’ёзнымі сапернікамі.. былі спартсмены Італіі. «Звязда». // Той, хто ўступае ў саперніцтва з кім‑н., дамагаючыся кахання якой‑н. жанчыны. А.. [Змітрок] нават не змагаецца за.. [каханне], не дае належнага адпор у сваім сапернікам. Ваданосаў. [Пеця] ішоў да.. [Траянавых], як у родны дом. Сэрцам адчуў саперніка. Шамякін.
2. Той, хто мае роўныя з кім‑н. заслугі, аднолькавыя якасці. Перакладчык павінен быць дастойным сапернікам паэта. «Полымя». / у перан. ужыв. Сапраўдным «сапернікам» металу ў машынабудаванні становіцца ў нас сінтэтычная смала капрон. «Полымя».