Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

адпра́віцца, ‑праўлюся, ‑правішся, ‑правіцца; зак.

1. Пайсці, паехаць, рушыць куды‑н.; выправіцца. Адправіцца ў падарожжа. □ Трэба паспець арганізаваць спрытную брыгаду, каб увечары адправіцца ў рэйд. Мікуліч. Бацька.. адправіўся агледзець жытні палетак. Гартны.

2. Адысці (пра цягнік, параход і пад.). Цягнік вось-вось павінен.. адправіцца. Кулакоўскі.

•••

Адправіцца да святых на чай (чай піць) — памерці.

Адправіцца на той свет — памерці.

адпра́віць, ‑праўлю, ‑правіш, ‑правіць; зак., каго-што.

1. Накіраваць, адаслаць каго‑н. куды‑н. У тую ж ноч палонных салдат і афіцэраў.. пад канвоем конных чырвонаармейцаў.. адправілі ў вёску Высокая Рудня. Колас. Пасля ранення.. [Міхала] перапраўлялі на партызанскі аэрадром, каб адправіць на Вялікую зямлю. Карпаў. // Справіць провады каму‑н., развітацца з ім; справіць вяселле. Адправіць навабранцаў у армію. Адправіць замуж. Адправіць у падарожжа. // Паслаць каго‑н. куды‑н., каб пазбавіцца яго прысутнасці; адпусціць. [Ніна:] — Мясцовых адправілі па дамах, а параненых прафесар забраў да сябе на кватэру. Мікуліч. [Алешын:] Адзіны выхад іх [жанчын і дзяцей] ад смерці збавіць — У час зацішша з крэпасці адправіць. Бачыла.

2. Звольніць каго‑н. з работы; вызваліць ад якіх‑н. абавязкаў. Адправіць на пенсію. □ ...Ужо з дзіцем ты лішняя ў хаце; На службе цябе разлічылі, адправілі — .. Не стала там хлеба дзіцяці. Купала.

3. Даць сігнал на адпраўку; дазволіць адпраўку. І я на таго чалавека крыўдую, Што некалі рана адправіў цягнік. Ляпёшкін.

4. Паслаць карэспандэнцыю, пасылку і пад. Адправіць тэлеграму. □ Апоўдні [Заранік] схадзіў у Старыцу на пошту і адправіў пакет у Мінск. Хадкевіч.

5. Не згадзіцца прыняць.

6. Адслужыць набажэнства. Адправіць імшу.

•••

Адправіць на той свет — забіць, давесці да смерці, загубіць.

адпрага́нне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. адпрагаць — адпрэгчы.

адпрага́цца, ‑аецца; незак.

1. Незак. да адпрэгчыся.

2. Зал. да адпрагаць.

адпрага́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да адпрэгчы.

адпрада́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да адпрасці.

адпра́дваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да адпрасці.

адпра́дзены, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад адпрасці.

адпрасава́ны 1, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад адпрасаваць ​1.

адпрасава́ны 2, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад адпрасаваць ​2.

адпрасава́цца 1, ‑суецца; зак.

Зрабіцца гладкім пад дзеяннем праса. Бялізна добра адпрасавалася.

адпрасава́цца 2, ‑суецца; зак.

Спец. Сціснуцца пад дзеяннем прэса, стаць спрасаваным ​2.