Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

шум, -у, м.

1. Гукі, якія зліліся ў громкае і нязладжанае гучанне.

Ш. прыбою.

Ш. матораў.

Без шуму перамяшчацца.

Узняўся ш.

Ш. у зале.

2. перан. Ажыўленае абмеркаванне, выкліканае павышаным інтарэсам да чаго-н.

Фільм выклікаў ш.

3. Гук з няяснай танальнасцю (спец.).

Шумы ў сэрцы.

4. Сварка, крыкі, гучнае выражэнне незадавальнення.

Што там за ш. у суседзяў? Чаго ўзнялі ш., супакойцеся!

|| прым. шумавы́, -а́я, -о́е (да 1 знач.).

шум², -у, м. (разм.).

Пеністы налёт на паверхні супу і пад. пры кіпенні, а таксама пена на сырадоі.

шумаві́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

1. Работнік тэатра, кіно, які стварае шумавыя эфекты.

2. Музыкант, які іграе на шумавых інструментах.

шумавы́, -а́я, -о́е (спец.).

1. гл. шум¹.

2. Які ўтварае гучныя рознахарактарныя гукі.

Шумавыя музычныя інструменты (трашчоткі, лыжкі, талеркі, званочкі, кастаньеты і пад.). Ш. аркестр (які складаецца з ударных і шумавых інструментаў). Шумавое афармленне радыёперадачы.

шуме́ць¹, -млю́, -мі́ш, -мі́ць; -мі́м, -міце́, -мя́ць; -мі́; незак.

1. Утвараць, рабіць шум (у 1 знач.).

Шуміць бор.

Шуміць дождж.

Шуміць у галаве (няясна ў думках ад стомленасці, моцнага перажывання, ап’янення). У вушах шуміць (пра слыхавое раздражненне).

2. Гучна выражаць незадаволенасць, сварыцца, крычаць.

Няма чаго ш. з-за дробязі.

3. Ажыўлена абмяркоўваць што-н., рабіць прадметам усеагульнай увагі.

Ш. пра свае дасягненні.

шуме́ць², 1 і 2 ас. не ўжыв., -мі́ць; незак.

Узнімацца пенай, пеніцца.

Піва шуміць.

шумі́ха, -і, ДМ -місе, ж. (разм., неадабр.).

Залішне ажыўленае абмеркаванне чаго-н. (часцей падзеі, звычайна з мэтай прыцягнуць асаблівую ўвагу да чаго-н.).

Узняць шуміху вакол чаго-н.

шумлі́вы¹, -ая, -ае.

1. Схільны шумець, утвараць шум¹ (у 1 знач.).

Шумлівыя дзеці.

2. Які суправаджаецца шумам, ажыўленнем, напоўнены шумам¹.

Шумлівая гульня.

Шумлівая вуліца.

|| наз. шумлі́васць, -і, ж.

шумлі́вы², -ая, -ае.

Які мае пену, пеністы.

Ш. напітак.

шу́мны¹, -ая, -ае.

1. Які стварае шум¹ (у 1 знач.); гучны.

Ш. струмень.

Шумная размова.

2. Такі, дзе многа шуму¹ (у 1 знач.), надта ажыўлены.

Шумная аўдыторыя.

3. перан. Які выклікае шум¹ (у 2 знач.), сенсацыю.

Ш. поспех.

4. Які з’яўляецца шумам¹ (у 3 знач.), утвараецца пры дапамозе шуму¹ (спец.).

Шумныя гукі.

|| наз. шу́мнасць, -і, ж.