Verbum

дур, -у, м. (разм.).

Дурнота, неразумны ўчынак, дзівацтва.

Д. нейкі найшоў на яго.

◊

Выбіць дур з галавы — адвучыць ад якіх-н. звычак, ад чаго-н. нядобрага.

ду́рань, -рня, мн. -рні, -рняў, м.

1. Неразумны, тупы, разумова абмежаваны чалавек.

Д. быў, дык і рабіў дурное.

Дурняў не сеюць, яны самі родзяцца (з нар.). Д. дурнем (вельмі дурны).

2. Назва гульні ў карты.

Гуляць у дурня.

◊

Не дурань (зрабіць, рабіць што-н.; разм.) — любіць, мае схільнасць да чаго-н.

Не дурань паспаць.

Няма дурняў (разм.) —

1) выказванне нязгоды з кім-, чым-н., адмаўленне рабіць што-н.;

2) не ашукаеш, не спадзявайся.

Пашыцца ў дурні (разм., неадабр.) — паставіць сябе ў нязручнае, смешнае становішча.

Прымусь дурня богу маліцца, дык ён і лоб разаб’е (разм., неадабр.) — неразумны чалавек і ў добрай справе нашкодзіць.

Шукаць дурняў (разм.) — хітрасцю прымушаць каго-н. рабіць што-н.

дураслі́вец, -ліўца, мн. -ліўцы, -ліўцаў, м.

Свавольнік, гарэза, дуронік.

Ніяк не супакоіць гэтых дурасліўцаў.

|| ж. дураслі́ўка, -і, ДМ -ліўцы, мн. -і, -лівак.

дураслі́вы, -ая, -ае.

Свавольны, гарэзлівы, дуроны.

Д. хлапец.

|| наз. дураслі́васць, -і, ж.

ду́расць, -і, ж.

1. Разумовая тупасць, абмежаванасць.

Па ўласнай дурасці трапіў у бяду.

2. мн. -і, -ей. Неабдуманы ўчынак, дзівацкі выбрык.

За ёй вадзіліся розныя дурасці.

дурата́, -ы́, ж. (разм.).

Дурасць.

Лішняя дабрата — д. (з нар.).

дурма́н, -у, м.

1. Тое, што адурманьвае, прытупляе розум, свядомасць.

2. Памутненне свядомасці, розуму; адурэнне.

|| прым. дурма́нны, -ая, -ае і дурма́нлівы, -ая, -ае.

дурма́ніць, -ню, -ніш, -ніць; незак., каго-што.

Туманіць свядомасць, ап’яняць, атупляць розум.

Алкаголь дурманіць галаву.

|| зак. адурма́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены і задурма́ніць, -ню, -ніш, -ніць; -нены.

|| звар. дурма́ніцца, -нюся, -нішся, -ніцца; зак. адурма́ніцца, -нюся, -нішся, -ніцца.

дурнава́ты, -ая, -ае (разм.).

Не зусім разумны.

Д. чалавек.

Д. ўчынак.

|| наз. дурнава́тасць, -і, ж.

дурнап’я́н, -у, м.

Ядавітая травяністая расліна сямейства паслёнавых з дурманлівым пахам.

Галава баліць ад дурнап’яну.

|| прым. дурнап’я́навы, -ая, -ае.