Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

зве́рху, прысл.

1. У напрамку ўніз.

З. пасыпалася лісце.

Глядзець з. ўніз (таксама перан.: адносіцца да каго-н. з пагардай, высакамерна).

2. З боку вышэйстаячых органаў.

Дырэктыва з.

3. Па паверхні, у верхняй частцы чаго-н.

Тлушч плавае з.

Масла сапсавалася толькі з.

зве́ршчык, -а, мн. -і, -аў, м.

Работнік па зверцы чаго-н. з чым-н.

|| ж. зве́ршчыца, -ы, мн. -ы, -чыц.

зверына́, -ы́, ж.

1. зб. Звяры.

У лесе многа зверыны.

2. м. Вялікі звер (разм.).

зве́рыцца, -руся, -рышся, -рыцца; зак.

1. з чым. Зрабіць зверку, праверыць што-н. па якіх-н. крыніцах.

З. са слоўнікам.

2. Тое, што і зняверыцца (разм.).

|| незак. звяра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

зве́рыць, -ру, -рыш, -рыць; зак., што з чым.

Праверыць, параўнаўшы з чым-н., узятым за ўзор.

З. копію з арыгіналам.

|| незак. звяра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. зве́рка, -і, ДМ -рцы, мн. -і, -рак, ж.

зве́сіцца, зве́шуся, зве́сішся, зве́сіцца; зак.

1. Перагнуўшыся цераз што-н., нахіліцца ўніз.

З. цераз поручні.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Нізка схіліцца, апусціцца.

Галіны звесіліся да зямлі.

|| незак. зве́швацца, -аюся, -аешся, -аецца.

зве́сіць, зве́шу, зве́сіш, зве́сіць; зве́шаны; зак., што.

Трымаючы ў вісячым стане, апусціць уніз.

Вярба звесіла галіны над вадой.

Сядзець, звесіўшы ногі (не дастаючы да падлогі, зямлі).

|| незак. зве́шваць, -аю, -аеш, -ае.

зве́сткі, -так, адз. зве́стка, -і, ДМ -тцы, ж.

Даныя, паведамленні пра каго-, што-н.

Атрымаць важныя з.

З. аб надвор’і.

зве́сці, звяду́, звядзе́ш, звядзе́; звядзём, зведзяце́, звяду́ць; звёў, звяла́, -ло́; звядзі́; зве́дзены; зак.

1. каго (што). Ведучы, спусціць зверху ўніз.

З. дзіця з лесвіцы.

2. каго-што. Перавесці, адвесці на другое месца, убок.

З. карову з дарогі.

З. сур’ёзную размову на жарт (перан.).

3. што. Знішчыць, перавесці; зрасходаваць (звычайна без карысці).

З. тараканаў.

З. многа лесу (высечы).

4. што. Наблізіць адно да другога, ссунуць, злучыць.

З. бровы.

5. каго (што). Сабраць у адно месца, дапамагчы або прымусіць сустрэцца ці сысціся з кім-н.

З. дзяцей у зал. З. знаёмых.

6. каго-што ў што. Злучыць у якое-н. новае цэлае.

З. даныя ў табліцу.

7. каго (што). Нацкаваўшы аднаго на другога, прымусіць пабіцца, пакусацца.

З. сабак.

З. спрачальнікаў (перан.).

8. што да чаго або на што. Давесці да чаго-н. нязначнага, малога, нескладанага.

З. выдаткі да мінімуму.

9. (1 і 2 ас. не ўжыв.), каго-што. Сагнуць, сцягнуць, скурчыць.

Сутарга звяла нагу.

Звесці са свету — загубіць, знішчыць.

Звесці ў рожкі (разм.) — пасварыць каго-н. з кім-н.; стукнуць ілбамі.

|| незак. зво́дзіць, -джу, -дзіш, -дзіць.

|| наз. звядзе́нне, -я, н. (да 1, 2, 4—9 знач.).

зве́сціся, звяду́ся, звядзе́шся, звядзе́цца; звядзёмся, зведзяце́ся, звяду́цца; звёўся, звяла́ся, -ло́ся; звядзі́ся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Перастаць існаваць, знікнуць.

Тая парода жывёлы ўжо звялася.

2. Страціць сілы, пахудзець.

Звёўся чалавек зусім.

3. да чаго і на што. Скараціўшыся, спрасціўшыся, выразіцца ў чым-н. малым, нескладаным.

Справа звялася да дробязей.

З. на нішто (страціць усякі сэнс, усякае значэнне).

|| незак. зво́дзіцца, -джуся, -дзішся, -дзіцца.