Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

умя́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., умне́цца; умя́ўся, умя́лася; зак.

Стаць умятым, уціснутым у што-н. або шчыльным ад сціскання, прымінання.

Трава ўмялася ў зямлю пад коламі трактара.

Мокры жвір умяўся пад ботамі.

|| незак. уміна́цца, -а́ецца.

умя́ць, умну́, умне́ш, умне́; умнём, умняце́, умну́ць; умя́ў, умя́ла; умні́; умя́ты; зак., што.

1. у што. Прымяўшы, уціснуць, увагнаць.

У. акурак у пясок.

2. Націскаючы, зрабіць больш шчыльным або прымяць хадой, яздой.

У. тытунь у люльцы.

У. зямлю гусеніцамі трактара.

3. З’есці многа, прагна (разм.).

У. бохан хлеба.

|| незак. уміна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

умяша́нне гл. умяшацца.

умяша́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак., у што.

1. Пранікнуць куды-н., змяшацца з чым-н.

У. у натоўп.

2. Стаць удзельнікам чужой справы; увязацца.

У. у размову.

3. Прыняць удзел у якой-н. справе з мэтай змены яе ходу.

У канфлікт прыйшлося ў. дырэктару.

|| незак. уме́швацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. умяша́нне, -я, н.

Узброенае ў.

Хірургічнае ў. (аперацыя).

умяша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е; -а́ны; зак., у што.

1. што і чаго. Мяшаючы, дабавіць.

У. пшанічнай мукі ў жытнюю.

2. перан., каго (што). Прымусіць супраць волі ўдзельнічаць у чым-н.

У. каго-н. у брудную справу.

|| незак. уме́шваць, -аю, -аеш, -ае.

умяшча́льнасць, -і, ж.

1. гл. умяшчальны.

2. Здольнасць умяшчаць тую ці іншую колькасць чаго-н.; ёмістасць.

У. цыстэрны.

умяшча́льны, -ая, -ае.

1. Які ўмяшчае значную колькасць, многа каго-, чаго-н.

У. зала.

У. чамадан.

2. Які можа ўмясціцца.

|| наз. умяшча́льнасць, -і, ж. (да 1 знач.).

умяшча́льня, -і, мн. -і, -яў, ж.

Месца, ёмішча для ўмяшчэння, змяшчэння чаго-н.

У. вады.

У. для збожжа.

умяшча́цца гл. умясціцца.

умяшча́ць гл. умясціць.