уладкава́цца, -ку́юся, -ку́ешся, -ку́ецца; -ку́йся; зак. (разм.).
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Прыйсці ў належны парадак; станоўча вырашыцца.
Жыццё ўладкавалася.
Справы ўладкаваліся.
2. Асталявацца, стварыць неабходныя ўмовы для жыцця; размясціцца, прыстроіцца.
Маладыя ўладкаваліся ў асобным пакоі.
У. на возе.
3. Паступіць куды-н. (на работу, службу).
У. вучнем на завод.
|| незак. уладко́ўвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. уладкава́нне, -я, н.
уладкава́ць, -ку́ю, -ку́еш, -ку́е; -ку́й; -кава́ны; зак. (разм.).
1. што. Прывесці ў належны парадак што-н., наладзіць, урэгуляваць.
У. усё ў кватэры.
У. справу.
У. непаразуменне.
2. каго-што. Стварыць неабходныя ўмовы для існавання; прыстроіць каго-н. куды-н., даць месца для жылля і пад.
У. асабістае жыццё.
У. каго-н. у гасцініцу.
3. каго (што). Дапамагчы паступіць на работу, вучобу.
У. на працу.
4. каго-што. Зручна размясціць, палажыць, паставіць.
У. хворага на ложку.
У. шпакоўню на дрэве.
|| незак. уладко́ўваць, -аю, -аеш, -ае; наз. уладко́ўванне, -я, н.
|| наз. уладкава́нне, -я, н.
ула́дны, -ая, -ае (кніжн.).
1. Схільны навязваць сваю волю, загадваць, падначальваць сабе; які выражае ўладу, волю, рашучасць, уладарны.
У. чалавек.
У. позірк.
2. (звычайна з адмоўем). Які мае права, уладу што-н. рабіць.
Не ўладны загасіць такі агонь.
3. перан. Неадольны, усемагутны.
Уладнае пачуццё.
|| наз. ула́днасць, -і, ж. (да 1 знач.).
улады́ка, -і, мн. -і, -ды́к, м.
1. Тытулаванне архірэя.
2. Тое, што і уладар.
|| ж. улады́чыца, -ы, мн. -ы, -чыц (да 2 знач.).
улажы́цца, улажу́ся, уло́жышся, уло́жыцца; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Умясціцца ў што-н.
Усе рэчы ўлажыліся ў чамадан.
2. перан. Тое, што і укласціся (у 3 знач.).
Дакладчык улажыўся ў гадзіну.
|| незак. уклада́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца і укла́двацца, -аюся, -аешся, -аецца.
улажы́ць, улажу́, уло́жыш, уло́жыць; уло́жаны; зак.
1. што ў што. Палажыць, змясціць унутр.
У. кнігу ў партфель.
У. душу ў любімую справу (перан.).
2. што ў што. Змясціць у якое-н. прадпрыемства (сродкі, грошы).
У. сродкі ў будаўніцтва дарогі.
3. каго (што). Надаць каму-н. ляжачае становішча, прымусіць легчы.
У. хворага ў пасцель.
4. перан., каго (што). Тое, што і забіць (у 1 знач.; разм.).
У. на месцы з аўтамата.
5. што. Зрабіць укладку (валасоў).
У. валасы.
|| незак. уклада́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е (да 1—3 і 5 знач.) і укла́дваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз. уклада́нне, -я, н. (да 1—3 і 5 знач.), укла́дванне, -я, н. і укла́дка, -і, ДМ -дцы, ж. (да 5 знач.).
улажэ́нне, -я, мн. -і, -яў, н.
1. Дадатковая рэч (звычайна каштоўная), уложаная ўнутр чаго-н.
Пакет з улажэннем.
2. Звод, збор законаў, пастаноў (уст.).
У. аб пакараннях.
Саборнае ў. 1649 года.
улама́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., уло́міцца; улама́ўся, -ма́лася; зак. (разм.).
Праламацца пад уздзеяннем цяжару.
Дах уламаўся.
|| незак. уло́млівацца, -аецца і уло́мвацца, -аецца.