Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

ду́жацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак., з кім (разм.).

Схапіўшыся, старацца асіліць праціўніка; мерацца сілай.

Хлопцы пачынаюць д.

|| наз. ду́жанне, -я, н.

ду́жка, -і, ДМ -жцы, мн. -і, -жак, ж.

1. гл. дуга.

2. Ручка або якая-н. іншая частка прадмета ў форме невялікай дугі.

Д. замка.

3. Па́рны знак прыпынку або матэматычны знак у выглядзе вертыкальнай рысы (прамой, закругленай, фігурнай).

Круглыя дужкі.

Квадратныя дужкі.

Фігурныя дужкі.

Узяць у дужкі.

Вынесці за дужкі.

Раскрыць дужкі.

|| прым. ду́жачны, -ая, -ае.

ду́жы, -ая, -ае; дуж.

Які валодае вялікай фізічнай сілай.

Узяўся за гуж, не кажы, што не дуж (прыказка).

|| наз. ду́жасць, -і, ж.

Прыродная д.

дужэ́ць, -э́ю, -э́еш, -э́е; незак. (разм.).

Станавіцца дужэйшым, набірацца сіл.

Хлопчык рос і дужэў.

ду́ла, -а, мн. -ы, дул і -аў, н.

Выхадная адтуліна канала ствала агнястрэльнай зброі, а таксама сам ствол.

Д. нагана.

|| прым. ду́льны, -ая, -ае.

ду́ліна, -ы, мн. -ы, -лін, ж.

Тое, што і дуля (у 1 знач.).

ду́ля, -і, мн. -і, дуль, ж.

1. Гатунак летніх груш з вялікімі салодкімі пладамі, а таксама плод гэтага дрэва.

Бабуля частавала нас смачнымі дулямі.

2. Кукіш, фіга (разм., груб.).

Даць, паказаць дулю.

ду́ма¹, -ы, мн. -ы, дум, ж.

1. Роздум, разважанне.

Думу думаць.

2. Жанр украінскай гістарычнай народнай песні.

Казацкія думы.

ду́ма², -ы, мн. -ы, дум, ж.

Назва розных органаў цэнтральнага, а таксама мясцовага кіраўніцтва ў Расіі ў розныя часы.

Дзяржаўная д.

Баярская д.

Гарадская д.

|| прым. ду́мны, -ая, -ае і ду́мскі, -ая, -ае.

Думныя баяры.

Думскі дэпутат.

ду́мацца, -аецца; безас., незак.

1. Уяўляцца ў думках, здавацца.

Мне думаецца, што ўсё будзе добра.

2. Аб стане роздуму, разважання.

У дарозе добра думаецца.