Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

до́лар, -а, мн. -ы, -аў, м.

Грашовая адзінка ў ЗША і некаторых іншых краінах.

|| прым. до́ларавы, -ая, -ае.

до́лата, -а, М -лаце, мн. -ы, -аў, н.

1. Сталярны інструмент для выдзёўбвання дзірак, пазоў і пад.

2. Інструмент, які ўжываецца пры бурэнні горных парод.

|| прым. до́латавы, -ая, -ае.

до́левы, -ая, -ае.

Звязаны з падзелам чаго-н. на долі, часткі.

Долевыя адлічэнні.

На долевых пачатках.

до́лу, прысл. (разм.).

Уніз, наніз, да зямлі.

Галлё лазняку хіліцца д.

до́лька, -і, ДМ -льцы, мн. -і, -лек, ж.

Частка плода цытрусавых раслін у выглядзе сегмента.

Д. апельсіна.

до́льнік, -а, мн. -і, -аў, м. (спец.).

Від танічнага верша, дзе ў радках супадае толькі колькасць націскных складоў.

до́льчаты, -ая, -ае.

Які складаецца з долек.

Д. плод.

до́ля, -і, мн. -і, -ей, ж.

1. Частка чаго-н.

Д. секунды.

Падзяліць хлеб на роўныя долі.

2. Лёс.

Такая мая д.

Шчаслівая д.

Львіная доля — большая частка чаго-н.

дом, -а і -у, мн. дамы́, дамо́ў, м.

1. -а. Будынак для жылля або для размяшчэння ўстаноў.

Цагляны д.

2. -у. Кватэра, памяшканне, а таксама сям’я, людзі, што жывуць разам, іх гаспадарка.

Званілі з дому.

Збегся ўвесь д.

3. -а. Установа, што абслугоўвае якія-н. грамадскія патрэбы, а таксама памяшканне, дзе яна знаходзіцца.

Д. адпачынку.

Д. мадэлей.

Д. кнігі.

4. -у. Дынастыя, род.

Д.

Раманавых.

Жоўты дом (уст.) — бальніца для душэўнахворых.

Заезны дом — памяшканне для начлегу з дваром для коней.

|| памянш. до́мік, -а, мн. -і, -аў, м. (да 1 знач.) і дамо́к, -мка́, мн. -мкі́, -мко́ў, м. (да 1 знач.).

|| прым. дамавы́, -а́я, -о́е.

Д. камітэт.

Дамавая кніга — кніга для рэгістрацыі жыхароў якога-н. дома.

до́ма, прысл.

У сваёй хаце, кватэры, там, дзе жывеш.

Пасля работы ён заўсёды д.

Не ўсе дома ў каго (разм.) — пра дзівака, дурнаватага чалавека.

Як дома — вольна, свабодна.