Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

свая́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

Той, хто знаходзіцца ў сваяцтве з кім-н.

С. па маме.

Далёкі с.

|| ж. свая́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак.

сваяўство́, -а́, н. (разм.).

1. Адносіны паміж людзьмі, якія маюць агульных продкаў, а таксама паміж сваякамі тых, хто пажаніўся.

Быць у сваяўстве з кім-н. С. зрабілася відам роднасці, сваяцтва.

2. перан. Падабенства, блізкасць па змесце, прыкметах, уласцівасцях.

Першыя вершы былі ў непасрэдным сваяўстве з Багдановічам.

свая́цкі, -ая, -ае.

1. Заснаваны на сваяцтве, які мае адносіны да сваяцтва.

Сваяцкія адносіны.

2. Блізкі па агульнасці паходжання.

3. Уласцівы сваякам, блізкім людзям; сардэчны, цёплы.

С. прыём гасцей.

|| наз. свая́цкасць, -і, ж.

свая́цтва, -а, н.

1. Сувязь паміж людзьмі, заснаваная на паходжанні ад агульнага продка, а таксама на шлюбных сямейных адносінах.

Дальняе с.

С. па бацькавай лініі.

2. зб. Родныя, сваякі; радня.

На вяселле з’ехалася ўсё с.

3. перан. Падабенства, блізкасць па змесце, уласцівасцях, прыкметах.

С. з традыцыямі беларускіх класікаў.

свая́чка гл. сваяк.

све́дка, -і, ДМ -у, Т -ам, м.; ДМ -дцы, Т -ай (-аю), ж., мн. -і, -дак.

1. Чалавек, які непасрэдна прысутнічаў пры якой-н. падзеі, здарэнні; сучаснік і назіральнік чаго-н.

Быць сведкам бойкі.

2. Асоба, якая прысутнічае пры чым-н. для афіцыйнага пацвярджэння сапраўднасці ці правільнасці таго, што адбываецца.

Прысутнічаць сведкамі пры рэгістрацыі шлюбу.

3. Асоба, якая выклікаецца ў суд, каб даць паказанні пра вядомыя ёй абставіны па справе.

Быць за сведку ў судзе.

|| прым. све́дкавы, -ая, -ае.

Сведкавыя паказанні.

све́дчанне, -я, н.

1. Паведамленне асобы пра тое, сведкай чаго яна была.

Па сведчанні старажылаў, гэты млын тут стаяў даўно.

2. Факты і рэчы, што з’яўляюцца пацвярджэннем чаго-н.

Гэтыя лічбы — с. пра добрыя поспехі.

3. Дача паказанняў на судзе.

Праўдзівае с.

4. Афіцыйнае пацверджанне сапраўднасці чаго-н.

С. медыцынскай камісіі.

све́дчыць, -чу, -чыш, -чыць; незак.

1. аб чым, пра што і з дадан. Пацвярджаць правільнасць, сапраўднасць чаго-н. у якасці відавочніка, сведкі, дасведчанай асобы.

С. аб забойстве.

2. аб чым і пра што. Быць сведчаннем чаго-н.

Парадак на пісьмовым стале сведчыць пра тое, што вучань акуратны.

3. каму, па чым. Даць паказанні на судзе.

С. па справе крадзяжу.

4. што. Афіцыйна пацвярджаць правільнасць чаго-н.

С. подпіс дырэктара.

|| зак. засве́дчыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны (да 1 і 4 знач.).

свежа...

Першая састаўная частка складаных слоў са знач.:

1) нядаўна, толькі што, напр.: свежавыгалены, свежаскошаны, свежаспечаны;

2) у свежым выглядзе, напр.: свежазамарожаны, свежамарожаны.

свежава́ць, свяжу́ю, свяжу́еш, свяжу́е; свяжу́й; свежава́ны; незак., каго-што (разм.).

Знімаць скуру з забітай жывёліны і разбіраць тушу.

|| зак. асвежава́ць, асвяжу́ю, асвяжу́еш, асвяжу́е; асвяжу́й; асвежава́ны.

|| наз. свежава́нне, -я, н.