Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

прыбо́р, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Набор прылад для чаго-н.

Чарнільны п.

Чайны п.

2. Прыстасаванне, спецыяльнае ўстройства, апарат для выканання якой-н. работы, рэгулявання, кантролю і пад.

Вымяральны п.

Награвальныя прыборы.

|| прым. прыбо́рны, -ая, -ае (да 2 знач.; спец.).

прыборабудава́нне, -я, н.

1. Галіна машынабудавання, што вырабляе вымяральныя прыборы, сродкі апрацоўкі інфармацыі, аўтаматычныя і аўтаматызаваныя сістэмы кіравання.

2. Галіна навукі і тэхнікі, якая распрацоўвае сродкі аўтаматызацыі і сістэмы кіравання.

|| прым. прыборабудаўні́чы, -ая, -ае.

прыбра́цца, -бяру́ся, -бярэ́шся, -бярэ́цца; -бяро́мся, -бераце́ся, -бяру́цца; -бра́ўся, -ра́лася; -бяры́ся; зак.

1. Адзецца прыгожа, лепш, чым звычайна.

П. як на вяселле.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан., у што і без дап. Пакрыцца чым-н., упрыго́жыцца.

Горад прыбраўся к святу.

3. Прывесці ў парадак што-н., зрабіць уборку чаго-н. або давесці да ладу што-н. (разм.).

|| незак. прыбіра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

прыбра́ць, -бяру́, -бярэ́ш, -бярэ́; -бяро́м, -бераце́, -бяру́ць; -бра́ў, -ра́ла; -бяры́; -бра́ны; зак.

1. каго-што. Адзець прыгожа, лепш, чым звычайна; упрыгожыць.

П. галаву кветкамі.

2. што і без дап. Прывесці ў парадак.

П. у хаце. П. на стале.

3. што. Прыняць адкуль-н.

П. посуд са стала.

Прыбраць да рук каго-што (разм.) — цалкам падпарадкаваць сабе каго-н. або завалодаць чым-н., захапіць сабе што-н.

|| незак. прыбіра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. прыбо́рка, -і, ДМ -рцы, ж. і прыбіра́нне, -я, н.

прыбрысці́, -рыду́, -рыдзе́ш, -рыдзе́; -рыдзём, -рыдзяце́, -рыду́ць; -ры́ў, -рыла́, -ло́; -рыдзі; зак. (разм.).

Брыдучы, прыйсці куды-н.

прыбудава́ць, -ду́ю, -ду́еш, -ду́е; -ду́й; -дава́ны; зак., што.

Пабудаваць у дадатак да чаго-н.

П. трысцен да хаты.

|| незак. прыбудо́ўваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. прыбудо́ва, -ы, ж. і прыбудо́ўванне, -я, н.

прыбудо́ва, -ы, ж.

1. гл. прыбудаваць.

2. мн. -ы, -до́ў. Прыбудаваны будынак.

Драўляная п.

прыбы́так, -тку, мн. -ткі, -ткаў, м.

1. Сума, на якую даход перавышае выдаткі.

Чысты п.

2. Абагульняючы паказчык фінансавых вынікаў гаспадарчай дзейнасці прадпрыемства.

3. перан. Карысць, выгада (разм.).

Які п. нам з гэтага?

4. Пра з’яўленне патомства (у сям’і, гаспадарцы і пад.; разм.).

Чакаць прыбытку ў хаце.

прыбытко́вы, -ая, -ае.

Які прыносіць прыбытак; выгадны.

Прыбытковая галіна гаспадаркі.

Прыбыткова (прысл.) прадаць што-н.

|| наз. прыбытко́васць, -і, ж.

прыбы́ць, -бу́ду, -бу́дзеш, -бу́дзе; -бы́ў, -была́, -ло́; -бу́дзь; зак.

1. Прыйсці, прыехаць (афіц.).

Цягнік прыбыў своечасова. П. да месца прызначэння.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Павялічыцца, прыбавіцца.

Вада прыбыла.

|| незак. прыбыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. прыбыццё, -я́, н. (да 1 знач.) і прыбыва́нне, -я, н.

Расклад прыбыцця цягнікоў.