Verbum

схематы́зм, -у, м.

Спрошчанасць, трафарэтнасць у мысленні, у адлюстраванні чаго-н.

схематы́чны, -ая, -ае.

1. Які з’яўляецца схемай (у 1 знач.).

Схематычная карта раёна.

2. Паказаны ў агульным, спрошчаным выглядзе.

Схематычнае апісанне.

|| наз. схематы́чнасць, -і, ж.

схі́біць, -блю́, -бі́ш, -бі́ць; зак. (разм.).

1. Не трапіць у цэль, прамахнуцца.

Не с. бы, а трапіць у мішэнь.

2. перан. Памыліцца.

Схібіў я, што не ўзяўся за гэту працу.

схіл, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Нахіленая паверхня чаго-н.; пакаты спуск.

С. страхі.

С. гары.

2. перан. Набліжэнне канца жыцця.

С. жыцця.

◊

На схіле дзён (гадоў) (кніжн.) — пры набліжэнні старасці.

|| прым. схі́лавы, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).

схіле́нне, -я, н.

1. гл. схіліць.

2. У астраноміі — адна з нябесных каардынат.

○

Магнітнае схіленне (спец.) — вугал паміж магнітным і геаграфічным мерыдыянамі ў пэўным пункце зямной паверхні.

схілі́цца, схілю́ся, схі́лішся, схі́ліцца; зак.

1. Нагнуцца, нахіліцца над кім-, чым-н.

С. над калыскай дзіцяці.

Вярба схілілася над возерам.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Павярнуць да якіх-н. межаў (часавых або прасторавых).

Дзень схіліўся к вечару.

3. перан. Згадзіўшыся з чым-н., абдумаўшы што-н., зрабіць адпаведны вывад.

С. на бок калектыву.

|| незак. схіля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

|| наз. схіле́нне, -я, н.

4. перан. Пакарыцца каму-, чаму-н.; падпарадкавацца каму-, чаму-н.

Не с. перад ворагам.

схілі́ць, схілю́, схі́ліш, схі́ліць; схі́лены; зак.

1. што. Нагнуць, нахіліць; апусціць.

Жыта схіліла спелыя каласы.

2. перан., каго (што) да чаго і на што. Пераканаць у неабходнасці якога-н. учынку, рашэння.

С. сяброў да ўцёкаў.

С. выступаўшых на свой бок.

◊

Схіліць галаву — прызнаць сябе пераможаным, пакарыцца каму-, чаму-н.

|| незак. схіля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. схіле́нне, -я, н.

схі́льнасць, -і, мн. -і, -ей, ж.

1. Здольнасць, пастаянная цяга, імкненне да чаго-н.

С. да жывапісу.

С. да канструявання.

2. Слабасць да чаго-н.

С. да салодкага.

3. Сімпатыя да каго-н.

Меў ён сардэчную с. да тутэйшай прыгажуні.

4. Наяўнасць спрыяльных умоў для захворвання.

С. да прастуды.

схі́льны, -ая, -ае.

1. Які мае схільнасць да чаго-н.

С. да музыкі.

2. Які выказвае прыхільнасць, слабасць да чаго-н.

С. да азартных гульняў.

3. Які мае задаткі да чаго-н.

С. да меланхоліі.

С. прастуджвацца.

схі́ма, -ы, ж.

Вышэйшая манаская ступень у праваслаўнай царкве, якая патрабуе ад пасвячонага ў яе строгага аскетызму.

Прыняць схіму.

Вялікая с.