Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

шлёпанцы, -аў, адз. -нец, -нца, м. (разм.).

Хатнія туфлі, звычайна без заднікаў.

шлёпацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак. (разм.).

Падаць з шумам, плазам ці ўсім целам.

Ш. ў ваду.

|| аднакр. шлёпнуцца, -нуся, -нешся, -нецца; -ніся.

|| наз. шлёпанне, -я, н.

шлёпаць, -аю, -аеш, -ае; незак.

1. каго (што), па чым і чым. Удараць, стукаць чым-н. мяккім, плоскім.

Ш. па руцэ.

Ш. вёсламі па вадзе.

Ш. басаножкамі.

2. Тое, што і шлёпацца (разм.).

Ш. у гразь.

3. Ісці, хадзіць, крочыць (разм.).

Ш. па гразі.

|| аднакр. шлёпнуць, -ну, -неш, -не; -ні (да 1 і 2 знач.).

|| наз. шлёпанне, -я, н.

шліфава́льшчык, -а, мн. -і, -аў, м.

Рабочы, спецыяліст па шліфаванні.

|| ж. шліфава́льшчыца, -ы, мн. -ы, -чыц.

|| прым. шліфава́льшчыцкі, -ая, -ае.

шліфава́ць, -фу́ю, -фу́еш, -фу́е; -фу́й; -фава́ны; незак., што.

1. Апрацоўваць паверхню металу, драўніны і пад. трэннем для надання гладкасці, пэўнай формы.

2. перан. Удасканальваць, паляпшаць.

Ш. мову і стыль твора.

|| зак. адшліфава́ць, -фу́ю, -фу́еш, -фу́е; -фу́й; -фава́ны.

|| наз. шліфава́нне, -я, н. і шліфо́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж.

|| прым. шліфава́льны, -ая, -ае (да 1 знач.) і шліфо́вачны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Шліфавальны станок.

шлюб, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Сямейны саюз мужчыны і жанчыны; сумеснае ўзаконенае жыццё мужчыны і жанчыны.

Зарэгістраваць ш.

Уступіць у ш.

2. Абрад, цырымонія ўступлення ў такі саюз.

Ехаць да шлюбу.

|| прым. шлю́бны, -ая, -ае.

шлюбаразво́дны, -ая, -ае.

Які мае адносіны да разводу, да скасавання шлюбу.

Ш. працэс.

шлюз, -а, мн. -ы, -аў, м.

Збудаванне на рацэ, канале для пропуску суднаў пры розным узроўні вады на шляху іх руху, якое складаецца з камеры (камер) з варотамі.

|| прым. шлю́завы, -ая, -ае і шлю́зны, -ая, -ае.

шлюзава́ць, -зу́ю, -зу́еш, -зу́е; -зу́й; -зава́ны; зак. і незак., што (спец.).

1. Устанавіць (устанаўліваць) шлюзы.

Ш. раку.

2. Прапусціць (прапускаць) праз шлюз.

Ш. танкер.

|| наз. шлюзава́нне, -я, н.

шлю́пка, -і, ДМ -пцы, мн. -і, -пак, ж.

Лодка з моцным шырокім корпусам.

Выратавальная ш.

|| прым. шлю́пачны, -ая, -ае.