Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

ушыркі́ і ушырыню́, прысл.

На шырокую адлегласць, у шырыню.

Раздацца ў.

ушыўны́, -а́я, -о́е.

Такі, які ўшываецца, ушыты.

Ушыўныя кішэні.

ушы́цца¹, 1 і 2 ас. не ўжыв., -ы́ецца; зак.

Звузіцца, укараціцца пры шыцці.

|| незак. ушыва́цца, -а́ецца.

ушы́цца², -ы́юся, -ы́ешся, -ы́ецца; зак., у што (разм.).

1. З цяжкасцю пранікнуць куды-н.; залезці, схавацца ў чым-н.

У. ў натоўп.

У. ў салому.

2. перан. Сканцэнтраваць увагу на чым-н.

У. ў паперы.

|| незак. ушыва́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

ушы́ць, -ы́ю, -ы́еш, -ы́е; -ы́ты; зак., што.

1. у што. Прышыць, прымацаваць або зашыць унутр.

У. гузік.

2. Паменшыць памеры чаго-н., забраўшы лішняе ў швы.

У. сукенку ў таліі.

|| незак. ушыва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. ушы́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж. і ушыва́нне, -я, н.

ую́к, -а́, мн. -і́, -о́ў, м.

Упакаваная паклажа, якая перавозіцца на спіне жывёлы, а таксама сумка для такой паклажы.

ую́н, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Невялікая вельмі рухавая рыба з падоўжаным чэрвепадобным целам і дробнай луской.

2. перан. Пра рухавага, жвавага чалавека, звярка або пра праныру, лаўкача.

Віцца ўюном.

Гэты ў. заўсёды выкруціцца.

|| прым. уюно́вы, -ая, -ае (да 1 знач.; спец.).

уюро́к, -рка́, мн. -ркі́, -рко́ў, м.

Невялікая паўночная таежная птушка.

|| прым. уюрко́вы, -ая, -ае.

Сямейства ўюрковых (наз.).

ую́чны, -ая, -ае.

Які служыць, прызначаны для перавозкі ўюкоў.

Уючная жывёла.

ую́чыць, -чу, -чыш, -чыць; незак., каго-што.

Класці ўюком або нагружаць уюком.

У. паклажу на вярблюда.

|| зак. наўю́чыць, -чу, -чыш, -чыць; -чаны.