Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

уцяжа́рыць, -ру, -рыш, -рыць; -раны; зак., што (кніжн.).

Зрабіць цяжэйшым.

У. канструкцыю.

|| незак. уцяжа́рваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. уцяжа́рванне, -я, н.

уцяка́ць¹, 1 і 2 ас. не ўжыв., -а́е; незак., у што.

Тое, што і упадаць (у 2 знач.).

Ручай уцякае ў рэчку.

|| зак. уцячы́, -ячэ́, -яку́ць; уцёк, уцякла́, -ло́.

уцяка́ць² гл. уцячы².

уцяка́ч, уцекача́, мн. уцекачы́, уцекачо́ў, м.

1. Той, хто ўцёк² (у 2 знач.).

2. Тое, што і бежанец.

|| ж. уцяка́чка, -і, ДМ -чцы, мн. -і, -чак.

уця́міць, -млю, -міш, -міць; зак., што і з дадан. (разм.).

Зразумець сэнс, змест чаго-н., поўнасцю ўсвядоміць што-н.

Я не адразу ўцяміў, пра што ідзе гаворка.

У. сэнс выказвання.

уцяплі́ць, уцяплю́, уце́пліш, уце́пліць; уце́плены; зак., што.

Зрабіць цяплейшым, засцерагчы ад уздзеяння холаду.

У. ферму.

|| незак. уцяпля́ць, -я́ю, -я́еш, -я́е.

|| наз. уцяпле́нне, -я, н.; прым. уцяпля́льны, -ая, -ае.

У. чахол (прызначаны для ўцяплення).

уцяпля́льнік, -а, мн. -і, -аў, м. (спец.).

Уцяпляльны матэрыял.

уцярпе́ць, уцярплю́, уцярпі́ш, уцярпі́ць; уцярпі́м, уцерпіце́, уцярпя́ць; уцярпі́, і уце́рпець, -плю, -піш, -піць; -пі́; зак.

Цярпліва перанесці, утрымацца ад якога-н. дзеяння.

Не ўцярпеў (уцерпеў), каб не выказацца.

уця́ць, утну́, утне́ш, утне́; утнём, утняце́, утну́ць; уця́ў, уцяла́, -ло́; утні́; уця́ты; зак., што (разм.).

1. Адсякаючы, адразаючы, укараціць.

У. канец вяроўкі.

2. у што. Уцягнуць, увабраць унутр (галаву, шыю).

У. галаву ў плечы.

|| незак. уціна́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. уціна́нне, -я, н.

уцячы́¹ гл. уцякаць¹.