Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

уце́рціся, утру́ся, утро́шся, утро́цца; утро́мся, утраце́ся, утру́цца; уцёрся, уце́рлася; утры́ся; зак.

1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Увабрацца пры націранні.

Мазь добра ўцерлася.

2. Выцерці сабе твар.

У. ручніком.

3. перан. Праціснуўшыся, увайсці (разм.).

У. ў гушчу натоўпу.

4. перан. Пранікнуць куды-н. пры дапамозе хітрыкаў, нядобрых прыёмаў і пад. (разм.).

У. ў калектыў.

У. ў давер’е да каго-н.

|| незак. уціра́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. уціра́нне, -я, н.

уце́ха, -і, ДМ уце́се, мн. -і, уце́х, ж.

1. Забава, задавальненне.

Дзіцячыя ўцехі.

2. Той, хто (тое, што) прыносіць радасць, задавальненне.

Толькі ў працы і знаходзіш уцеху.

Дачка — бацькава ў.

уце́чка, -і, ДМ -чцы, ж.

Страта ў выніку выцякання, рассыпання.

У. вады.

У. зерня.

У. інфармацыі (перан.). У. мазгоў (перан.: эміграцыя вучоных, спецыялістаў, творчых работнікаў ці пераход іх у іншую сферу дзейнасці ў сваёй краіне).

уце́шны, -ая, -ае.

Які прыносіць уцеху, радасны, прыемны.

Уцешныя моманты жыцця.

Уцешная мелодыя.

|| наз. уце́шнасць, -і, ж.

уце́шыць, -шу, -шыш, -шыць; -шаны; зак., каго (што).

Спагадай, спачуваннем палегчыць каму-н. гора, цяжкае становішча; парадаваць, абрадаваць чым-н.

У. дзіця.

Яе пісьмо нас уцешыла.

|| незак. уцяша́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| звар. уце́шыцца, -шуся, -шышся, -шыцца; незак. уцяша́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

|| наз. уцяшэ́нне, -я, н.

уцё́кі, -аў.

1. Хуткі беспарадкавы адыход, адступленне.

У. недабітых варожых часцей.

2. Тайнае самавольнае знікненне з месца абавязковага знаходжання дзе-н.

У. з палону.

уцё́мную, прысл.

У картачнай гульні: не паглядзеўшы сваіх карт.

Гуляць у.

Дзейнічаць у. (перан.: наўдачу, наўгад).

уцё́с, -а, мн. -ы, -аў, м.

Стромая скала.

Гранітны ў.

уцё́сісты, -ая, -ае.

Багаты ўцёсамі, скалісты.

У. бераг.

|| наз. уцё́сістасць, -і, ж.

уці́нак, -нка, мн. -нкі, -нкаў, м.

Абрубак.

У. дрэва.