Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

свісцёлка, -і, ДМ -лцы, мн. -і, -лак, ж. (разм.).

1. Духавы народны музычны інструмент у выглядзе дудкі, зроблены з дрэва або чароту.

2. Тое, што і свістулька.

свісця́чы, -ая, -ае (спец.).

Які ўтвараецца пры праходжанні струменя паветра праз вузкую шчыліну ў месцы збліжэння пярэдняй часткі языка з верхнімі пярэднімі зубамі.

С. зычны гук.

Мяккі с. (наз.).

сві́та¹, -ы, ДМ сві́це, мн. -ы, світ, ж.

1. Асобы, якія суправаждаюць якую-н. важную, высокапастаўленую асобу.

С. караля.

2. перан. Асобы, якія пастаянна, увесь час ходзяць за кім-н. (разм.).

Цэлая с. ходзіць за сястрой (многа паклоннікаў, ухажораў).

|| прым. сві́цкі, -ая, -ае.

сві́та², -ы, ДМ сві́це, мн. -ы, світ, ж.

Доўгая сялянская верхняя вопратка з даматканага сукна.

|| прым. сві́тавы, -ая, -ае.

світа́нак, -нку, мн. -нкі, -нкаў, м.

Тое, што і світанне.

|| прым. світа́нкавы, -ая, -ае.

світа́нне, -я, мн. -і, -яў, н.

1. Час перад усходам сонца; самы пачатак раніцы.

Выгнаць карову ў поле на світанні.

2. перан. Ранні перыяд, пачатак чаго-н.

С. майго юнацтва.

|| прым. світа́льны, -ая, -ае (да 1 знач.).

сві́тар, -а, мн. -ы, -аў, м.

Цёплая вязаная кофта без засцежак.

світа́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -а́е; незак.

1. безас. Пачынаць развіднівацца (аб набліжэнні ўсходу сонца).

Зімой світае позна.

2. Пачынацца, наступаць (пра дзень).

Пасля ночы світае дзень.

сві́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.

Тое, што і світа².

|| прым. сві́ткавы, -ая, -ае.

свіце́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., сві́ціцца; незак.

1. Быць бачным, праглядацца праз што-н.

Праз бярэзнік свіцілася поле.

2. Будучы рэдкім, не густым, прапускаць праз сябе святло.

Занавеска на акне свіцілася.

3. перан. Пра твар, вочы, знешні выгляд чалавека: адлюстроўваць якія-н. пачуцці.

Дзіця свіцілася ад радасці.