Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

адрыга́цца, ‑аецца.

Незак. да адрыгнуцца.

адрыга́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да адрыгнуць.

адрыгну́цца, ‑нецца; зак.

1. Выйсці, выдаліцца са стрававода, са страўніка пры адрыжцы. // безас. Пра адрыжку. Адрыгнуцца цыбуляй.

2. перан. Разм. Выклікаць непрыемныя для каго‑н. вынікі; адбіцца пэўным чынам за зробленае каму‑н. зло. [Сёмка:] Гні, пане, дрэўца, пакуль гнецца, Прыйдзе пара — адрыгнецца. Глебка.

адрыгну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.

Выдаліць газы, часціны, ежы пры адрыжцы.

адры́жка, ‑і, ДМ ‑жцы, ж.

1. Выхад са стрававода, страўніка праз рот газаў, іншы раз з часцінкамі ежы. Елі Пшыбыцкі з Андрусовічам доўга і прагна, аж пакуль не апанавала абодвух адрыжка. Курто. Я узненавідзеў гэтых мукамолаў і пасечнікаў (рыжыя бароды, Святыя твары, сытая адрыжка). Панчанка.

2. перан. Разм. Праяўленне чаго‑н. аджылага; перажытак. Адрыжка мінулага.

адры́на, ‑ы, ж.

Халодная будыніна для захоўвання кармоў, сельскагаспадарчага інвентару; пуня. З чыстай рэчкі Быстрыцы Светлай чыстай вадзіцы, А з адрыны Канюшыны, А са свірна макухі, А мякіны з-пад павеці Для кароўкі Пястухі Нанасілі гуртам дзеці. Шушкевіч.

адры́нуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак.

Адысці назад, адступіць, адхлынуць. Натоўп адрынуў назад.

адрыпе́ць, ‑піць; зак.

Перастаць рыпець. Адрыпеў журавель над калодзежам. Колькі вёдзер ты нацягаў, Поячы жнівень, Глякі халодзячы, Колькі смагі здымаў, Стомы змываў!.. Арочка.

адры́ў, ‑рыву, м.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. адрываць — адарваць, адрывацца — адарвацца.

2. перан. Страта, разрыў сувязі з чым‑н. Адрыў формы ад зместу. Адрыў мастацтва ад жыцця.

•••

Без адрыву ад вытворчасці — працягваючы працаваць.

У адрыве ад... — не падтрымліваючы сувязі з кім‑, чым‑н.

адрыўны́, ‑ая, ‑ое.

Такі, ад якога можна што‑н. (лісткі, старонкі) адрываць; зроблены так, што можа быць адарваны. [Наўмыснік] кожны дзень адрываў лісток з адрыўнога календара і пакутна адчуваў, як павольна цягнуцца дні. Чорны. З часу, як мы на дарозе пакінулі іх [Марыну і Максіма], Колькі згубіў каляндар наш лісткоў адрыўных? Куляшоў.