Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

адмаро́жваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да адмарозіць.

адмаро́зіць, ‑рожу, ‑розіш, ‑розіць; зак., што.

Пашкодзіць на марозе якую‑н. частку цела. [Жанчына:] — Мусіць, нагу адмарозіла: коле, як іголкамі. Асіпенка.

адмата́ны, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад адматаць.

адмата́цца, ‑аецца; зак.

Размотваючыся, аслабнуць або аддзяліцца. Вяроўка адматалася.

адмата́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што.

Зматаць, пераматаць на што‑н. частку наматанага; зматаўшы, аддзяліць. Метраў дзесяць жылкі адматалі, астатнюю перавязалі на шпульцы шпагацінай. Жычка.

адмаўле́нне, ‑я, н.

1. Дзеянне паводле знач. дзеясл. аднаўляць — адмовіць і адмаўляцца — адмовіцца. // Адмоўны адказ на просьбу, патрабаванне і пад. [Лінкевіч] уяўляў, што яго просьбу можа задаволіць старшыня, і таму зразумеў словы Шаманскага, як адмаўленне. Дуброўскі.

2. Непрызнанне чаго‑н. Сіла рамана [«Трэцяе пакаленне»] Кузьмы Чорнага ў адмаўленні старога і сцверджанні новага, у вялікай мастацкай праўдзе, з якой робіць гэта. Галавач.

3. Тое, што фактам свайго існавання адмаўляе, выключае магчымасць існавання чаго‑н. іншага.

адмаўля́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; незак.

1. Незак. да адмовіцца.

2. Зал. да адмаўляць (у 2, 3 знач.).

адмаўля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; незак.

1. Незак. да адмовіць.

2. Выступаць праціўнікам чаго‑н.; не прызнаваць існавання, значэння, мэтазгоднасці чаго‑н. Адмаўляць існаванне бога. □ У процівагу В. Дуніну-Марцінкевічу паэт-грамадзяін Ф. Багушэвіч адмаўляў увесь тагачасны, і дзяржаўны лад. Шкраба. Помніць толькі [Сяргей], што ён нешта нігілістычна адмаўляў, і не столькі ад цвёрдага пераканання, колькі ад простай мужчынскай ўпартасці. Шамякін.

3. Абвяргаць што‑н., не згаджацца з кім‑, чым‑н. Да гэтага часу Скуратовіч прызнаўся, што некалькі разоў бачыўся з Толікам, але адмаўляў удзел сына ў забойствах. Чорны. [Уладзік:] — А таму нам [настаўнікам] трэба дагаварыцца загадзя; як трымацца на допыце, што казаць, а пра што маўчаць або адмаўляць зусім, каб не было супярэчлівых паказанняў. Колас.

адмаўча́цца, ‑чуся, ‑чышся, ‑чыцца; зак.

Прамаўчаць, ухіліўшыся ад адказу, гутаркі. Мяне сустрэлі рогатам і крыкамі: «Раскажы, як ты хадзіў на спатканне!» Я адмаўчаўся. Шамякін.

адмаха́цца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; зак.

Тое, што і адмахнуцца.

•••

Махалам не адмахнуцца — ніякімі сіламі не прымусіць адчапіцца.