Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

адкульга́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак.

Разм.

1. Кульгаючы, адысці ўбок.

2. Пракульгаць пэўны тэрмін. Цэлы год адкульгаў.

адку́ль-не́будзь, прысл.

З якога‑н. месца. // З якой‑н. крыніцы.

адкупі́цца, ‑куплюся, ‑купішся, ‑купіцца; зак.

Затраціўшы грошы, вызваліцца ад якой‑н. залежнасці, ад якіх‑н. абавязкаў; выкуп сябе. Дзед.. мог бы адкупіцца ад паноў вольніцу, ды, на жаль, не адкупіўся. Гарэцкі. Усцім узяў у мяне з рук пляшку, паглядзеў яе на сонцы і сказаў: — Дык што ты, гэт квасам адкупіцца хочаш? Сабаленка. / Пра вясельны звычай, калі затрымліваюць маладых, патрабуючы выкупу.

адкупі́ць, ‑куплю, ‑купіш, ‑купіць; зак., каго-што.

1. Атрымаць права на што‑н., заплаціўшы грошы; купіць. [Дзед:] — А пасля адкупілі ў пана лес купцы, высеклі, а бацькі нашыя зямлю адкупілі і поле зрабілі. Галавач. Вось паслы і кажуць: — Хоча цар адкупіць тваёй жалейкі чар. Танк. // Узяць на водкуп, заарандаваць. Адкупіць рыбалоўныя промыслы на год.

2. Разм. Купіўшы што‑н., аддаць у замест чаго‑н. сапсаванага, згубленага і пад. Адкупіць бібліятэцы згубленую кніжку.

адку́плены, ‑ая, ‑ае.

Дзеепрым. зал. пр. ад адкупіць.

адкупля́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; незак.

1. Незак. да адкупіцца.

2. Зал. да адкупляць.

адкупля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе.

Незак. да а, купіць.

адкупны́, ‑ая, ‑ое.

1. Гіст. Які мае адносіны да водкупу. Адкупныя грошы.

2. у знач. наз. адкупно́е, ‑ога, н. Разм. Тое што і барыш (у 1 знач.). — Значыцца, павінен адкупное ставіць? — Сачыўка пераводзіў усё на жарт, але Антон заўважыў, што той пачынае злаваць. Савіцкі.

адку́пшчык, ‑а, м.

Гіст. Той, хто набыў права на які‑н. від дзяржаўных даходаў, падаткаў.

адку́сванне, ‑я, н.

Дзеянне паводле знач. дзеясл. адкусваць — адкусіць.