адле́гчы, ‑ляжа; ‑лягуць; пр. адлёг, ‑легла і ‑лягла, ‑лягло; зак.
1. (звычайна са словамі «сэрца», «ад сэрца», «на сэрцы»). Пераехаць адчувацца, знікнуць, супакоіцца; паслабіцца (пра трывогу, хваляванне, боль і пад.). І трывога ад сэрцаў Тады адлягла, Як з ракі па канаве Вада загула. Куляшоў. Сэрца не камень, адляжа. Прыказка. // безас. Адчуць палёгку, супакой. Ларыса супакоілася, на сэрцы ў яе адлягло. Кулакоўскі.
2. Спасці, паменшаць (пра мароз, холад). Мароз адлёг, і нават зрэдку пакапвала са стрэх. Чарнышэвіч. / у безас. ужыв. Пад раніцу як быццам адлягло.
адле́жацца, ‑жуся, ‑жышся, ‑жыцца; зак.
Лежачы, аднавіць сілы (пасля хваробы, стомы і пад.); ачуняць, акрыяць. [Аржанец:] — Нічога, Максіме. Адлежышся там недзе, як у роднай маці, а потым ужо не па версе, не ноччу, а нізам па вольнай старонцы, у светлым вагоне прыедзеш. Брыль.
адле́жаць, ‑жу, ‑шыш, ‑жыць; зак.
1. што. Доўга або ў нязручнай паставе лежачы, выклікаць зняменне, ацёк якой‑н. часткі цела. Адлежаць нагу.
2. без дап. Хварэючы, праляжаць пэўны час у пасцелі.
•••
Месца (вугла і пад.) не адлежыць — ляжаннем шкоды не зробіць (як дазвол прылегчы, паляжаць, паначаваць).
адле́жвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
1. Незак. да адлежацца.
2. перан. Ухіляцца ад якой‑н. працы, абавязку.
адле́жваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
Незак. да адлежаць.
•••
Адлежваць бакі — гультаяваць, пазбягаць працы.
адле́жка, ‑і, ДМ ‑жцы, ж.
Дзеянне паводле знач. дзеясл. адлежацца.
адле́жны, ‑ая, ‑ае.
Абл. Адліжны. Чорныя вежы.. вырысоўваліся на змрочным адлежным небе. Чорны.
адле́зці, ‑зу, ‑зеш, ‑зе; зак.
Разм. Перастаць чапляцца, адчапіцца. [Малодка:] — Ахты, рагатун пракляты! Адлезь, табе кажу, а то, брат, поўху зловіш. Гарэцкі.
адле́плены, ‑ая, ‑ае.
Дзеепрым. зал. пр. ад адляпіць.
адле́плівацца, ‑аецца; незак.
1. Незак. да адляпіцца.
2. Зал. да адлепліваць.