Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

адратава́ць, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; зак., каго-што.

Выратаваць ад гібелі, знішчэння; уберагчы ад таго, што немінуча нясе бяду або гібель. Цяпер пан Длугошыц вярнуўся ў сваё радавое гняздо, вярнуўся, як чалавек, які тапіўся і якога адратавалі ад смерці. Колас.

адрато́ўвацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.

1. Незак. да адратавацца.

2. Зал. да адратоўваць.

адрато́ўваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.

Незак. да адратаваць.

адраўне́лы, ‑ая, ‑ае.

Які набыў уласцівасці драўніны. Адраўнелы парастак.

адраўне́нне, ‑я, н.

Стан паводле знач. дзеясл. адраўнець.

адраўне́ць, ‑ее; зак.

Набыць уласцівасці драўніны.

адрахле́лы, ‑ая, ‑ае.

Састарэлы, лядашчы.

адрахле́нне, ‑я, н.

Стан паводле знач. дзеясл. адрахлець. Старэчае адрахленне.

адрахле́ць, ‑лею, ‑лееш, ‑лее; зак.

Стаць драхлым.

адрачы́ся, ‑ракуся, ‑рачэшся, ‑рачэцца; ‑рачомся, ‑рачацеся, ‑ракуцца; зак., каго-чаго і ад каго-чаго.

1. Адмовіцца ад сваіх правоў на што‑н. Адрачыся ад спадчыны. Адрачыся ад трона. □ [Грамабой:] — У людзей языкі доўгія: скажуць — Яначка зямлі адрокся. Крапіва. // Кінуць, не ўзяць. Пусціў Тодар ведзьмара. Усхапіўся той ды наўцекача — і сарочкі адрокся. Якімовіч.

2. Не прызнаць за сваё. [Купала:] Я даў абяцанне дзядзьку Раману, думаю, што і ён ад свайго слова не адрачэцца. Вітка. [Бэсман:] Як вам не сорам: Сказаць і адрачыся ўласных слоў! Глебка. // Адмовіцца ад былых поглядаў, перакананняў, веры. Адрачыся ад царквы. // Адмовіцца ад каго‑н. блізкага (сваякоў, сяброў, аднадумцаў і пад.). Што тут думаць! Усё перадумана. Не разумее старая, што.. [Іллюк] ніколі не адрачэцца ад Васіліны. Хадкевіч. // Парваць сувязь, аддаліцца ад чаго‑н. Ён ад свету сябе адлучыў, Ён адрокся ад скарбаў культуры. Глебка. // Адмовіцца ад якіх‑н. звычак, занятку і пад. Удавец-удалец Ад маны не ўбярогся; Ад світанак-гулянак, Ад дарог не адрокся. Бічэль-Загнетава.