Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ПрадмоваСкарачэнніКніга ў PDF/DjVu

сатыры́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае адносіны да сатыры (у 2 знач.); які з’яўляецца сатырай, змяшчае ў сабе сатыру. Сатырычная камедыя. Сатырычныя вершы. □ У час вайны я зноў вярнуўся да сатырычнага жанру. Крапіва. // Уласцівы сатыры (у 2 знач.), сатырыку; выкрывальны. У гэтым творы [«Сон Анупрэя»] Змітрок Бядуля падымаецца да сатырычнага паказу ўлад. Каваленка. У сатырычным плане паказвае аўтар хітрую палітыку Сурвілы. Барсток.

2. З’едліва-насмешлівы; іранічны. Вялікі сатырычны эфект [у сатырычных вершах Коласа] давала зніжана-бытавая сялянская лексіка. Гіст. бел. сав. літ.

сатырыя́з, ‑у, м.

Хваравітая палавая цяга ў мужчын, празмерная пажадлівасць.

[Ад грэч. satyros — сатыр.]

сатысфа́кцыя, ‑і, ж.

У феадальна-дваранскім грамадстве — задавальненне ў форме паядынку, дуэлі, якое даецца абражальнікам па патрабаванню абражанага для абароны гонару. Патрабаваць сатысфакцыі.

[Лац. satisfactio — задавальненне.]

сатэ́, нескл., н.

Страва пад соусам, якая гатуецца на моцным агні. Сатэ з траскі. // прым. нескл. Прыгатаваны пад соусам. Філе сатэ.

[Фр. sauté ад sauter — смажыць.]

сатэ́йнік, ‑а, м.

Скаварада (для гатавання сатэ) з тоўстым дном і высокімі прамымі бакамі.

сатэлі́т, ‑а, М ‑ліце, м.

1. У Старажытным Рыме — узброены найміт, які суправаджаў свайго гаспадара.

2. перан. Паслугач, выканаўца чужой волі. // Дзяржава або ўрад, фармальна незалежныя, а фактычна падпарадкаваныя іншай, больш моцнай імперыялістычнай дзяржаве. Сатэліты імперыялізму.

3. У астраноміі — спадарожнік планеты. Месяц — сатэліт Зямлі.

4. Спец. У планетарных механізмах — шасцярня, якая круціцца разам з воссю вакол цэнтральнага кола накшталт спадарожніка планеты.

[Ад лац. satelles, satellitis — спадарожнік; паплечнік.]

сатэ́рн, ‑у, м.

Сорт вінаграднага белага віна.

[Ад геагр. назвы.]

са́уна, ‑ы, ж.

Фінская сухая гарачая лазня.

[Фін.]

саўгану́цца, ‑нуся, ‑нешся, ‑нецца; ‑нёмся, ‑няцеся; зак.

Аднакр. да соўгацца (у 3 знач.).

саўгану́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.

Аднакр. да соўгаць.