Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні

уцінак, , м.

Абрубак.

  • У. дрэва.

уціск, , м.

  1. гл. уціскаць ​2.

  2. Грубае абмежаванне ў правах, прыгнёт.

    • Сацыяльны ў.
    • Каланіяльны ў.

уціскаць, ; незак.

Груба абмяжоўваць свабоду, правы каго-н., прыгнятаць.

  • У. слабых.

|| наз. уціск, .

уціснуцца, ; зак.

  1. Паглыбіцца, улезці ў глыб, унутр чаго-н.

    • У. ў зямлю.
  2. З цяжкасцю ўвайсці, пранікнуць у што-н. цеснае, запоўненае.

    • У. ў аўтобус.
  3. Цесна абвязаць сябе чым-н. (разм.).

    • У. папружкай.
  4. перан. Якім-н. чынам уладкавацца куды-н. (разм.).

    • Уціснуўся ў тэхнікум.

|| незак. уціскацца, .

уціснуць, ; зак.

  1. каго-што ў што. Сціскаючы, з намаганнем змясціць, упхнуць.

    • У. падушку ў чамадан.
  2. Абвязваючы, зменшыць у аб’ёме.

    • У. сена на возе.
  3. што ў што. Увабраць унутр.

    • У. галаву ў плечы.

|| незак. уціскаць, .

уціхамірыцца, ; зак.

  1. Супакоіцца, суняцца; аслабець (пра сілу праяўлення чаго-н.).

    • Крыкун уціхамірыўся.
    • Мора ўціхамірылася.
  2. Стаць паслухмяным, пакорным, утаймавацца.

    • Раз’юшаны звер уціхамірыўся.

|| незак. уціхамірвацца, .

уціхамірыць, ; зак.

  1. Супакоіць, зменшыць сілу праяўлення чаго-н.

    • У. дзяцей.
    • У. злосць.
  2. Сілай супакоіць; задушыць (бунт, паўстанне і пад.).

    • У. бунтаўшчыкоў.
  3. Падпарадкаваць сваёй волі; утаймаваць.

    • У. стыхію.
    • У. раз’юшанага быка.

|| незак. уціхамірваць, .

уціхнуць, ; зак.

Тое, што і заціхнуць.

  • Шум уціх.
  • Уціхла навальніца.
  • Боль уціх.
  • Дзіця плакала доўга, а потым змаглося і ўціхла.

|| незак. уціхаць, .

уцішыць, ; зак.

  1. Уціхамірыць, утаймаваць.

    • У. сабаку.
  2. Палегчыць або суняць (хваробу, боль); суцішыць, супакоіць (пачуцці, перажыванні і пад.).

    • У. боль.
    • У. хваляванні.

|| незак. уцішваць, .