Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (2002, правапіс да 2008 г.)

Скарачэнні
абвгдеёжзійклмнопрстуфхцчшэюя
абвжзлноруыэ’
абвгдеёжзійклмнпрстўфхцчшя.

дармаед, ✂, м. (разм.).

Той, хто не працуе, а жыве на чужы кошт; лайдак, гультай.

|| ж. дармаедка, ✂.

|| прым. дармаедскі, ✂.

дармаеднічаць, ✂; незак. (разм.).

Не працуючы, жыць на чужыя сродкі.

|| наз. дармаедства, ✂.

дармаўшчына, ✂, ж. (разм.).

Тое, што даецца дарэмна, бясплатна.

  • На дармаўшчыну кожны падкі.

дармо, прысл.

Тое, што і дарма (у 1 і 3 знач.).

дарога, ✂, ж.

  1. Паласа зямлі, прызначаная для язды і хадзьбы, якая злучае асобныя пункты мясцовасці.

    • Прасёлачная д.
    • Грунтавая д.
    • Асфальтавая д.

  2. Адлегласць, якую трэба праехаць або прайсці.

    • Прайсці палавіну дарогі.
    • Даць дарогу каму-н. (даць праехаць, прайсці; таксама перан.; даць магчымасць расці, развівацца каму-н.).

  3. Падарожжа; знаходжанне ў дарозе.

    • Усю дарогу праспаў.

  4. перан. Напрамак дзейнасці.

    • Ісці сваёй дарогай.

◊

  • Апошняя дарога — пра смерць, пахаванне каго-н.

  • Бітая дарога — уезджаная дарога.

  • Гладкай дарогі — пажаданне перад ад’ездам каго-н.

  • Збіцца з дарогі — пачаць весці няправільны спосаб жыцця.

  • Ісці прамой дарогай — жыць сумленным жыццём.

  • Шчаслівай дарогі! — добрае пажаданне ў дарогу.

|| памянш. дарожка, ✂, дарожачка, ✂ і дарожанька, ✂.

|| прым. дарожны, ✂.

  • Дарожнае будаўніцтва.
  • Дарожнае знаёмства.
  • Дарожныя нататкі.

дарогай, прысл.

У час язды.

  • Пагутарым дарогай.

дародавы, ✂.

Перыяд, які працягваецца да пачатку родаў.

дарожка, ✂, ж.

  1. гл. дарога.

  2. Прызначаная для хадзьбы вузкая дарога ў садах, парках і пад.

    • Пасыпаць дарожкі пяском.

  3. Тое, што і сцежка.

    • Лясная д.

  4. У спартыўных збудаваннях, на аэрадромах: спецыяльна ўстроеная дыстанцыя (для бегу, плавання, узлёту).

    • Бегавая д.
    • Водная д.
    • Узлётная д.

  5. Вузкі доўгі дыван, а таксама вузкі доўгі абрус.

    • Паслаць дывановую дарожку.
    • Карункавая д.

  6. Рыбалоўная прылада ў выглядзе доўгага шнура з кручком на канцы.

    • Злавіў шчупака на дарожку.

дарожнік, ✂, м.

Спецыяліст па будаўніцтву, рамонту і эксплуатацыі дарог і гарадскіх вуліц.

|| ж. дарожніца, ✂.

дарослы, ✂.

  1. Які выйшаў з дзіцячага ўзросту, узмужнеў, набыў сталасць.

    • Д. юнак.

  2. наз. Які дасягнуў поўнай сталасці па гадах, паводзінах, дзеяннях.

    • Дарослыя вялі гутарку на прызбе.

|| наз. даросласць, ✂.