Verbum

далёкаўсходні, ✂.

Які знаходзіцца на Далёкім Усходзе, мае адносіны да Далёкага Усходу.

• Д. клімат.
• Далёкаўсходнія гарады.

далёкі, ✂.

1. Які знаходзіцца, адбываецца на вялікай адлегласці або які мае вялікую працягласць.

   • Далёкая планета.
   • Д. стрэл.
   • Далёкая дарога.
   • На далёкіх подступах (таксама перан.).
   • Далёкая старонка без ветру сушыць (прыказка).
   • Далёка (прысл.) пайсці (таксама перан. дабіцца поспехаў у жыцці).
   • Далёка (прысл.) зайсці (таксама перан. выйсці за межы дапушчальнага).
   • Далёка (прысл.) завесці (таксама перан. мець сур’ёзныя вынікі).

   • Далей у лес — больш дроў (прыказка пра памылкі, блытаніну, якія ўзрастаюць па ходу справы).

2. Аддзелены вялікім прамежкам часу.

   • Далёкае мінулае.
   • Беларуская казка далёкіх стагоддзяў.
   • Да зімы яшчэ далёка (у знач. вык.).

3. Які не мае блізкіх кроўных сувязей.

   • Д. родзіч.

4. перан. Абыякавы да ўсяго, які мае мала агульнага з кім-, чым-н.

   • Мы з ім далёкія людзі.
   • Д. ад навукі чалавек.

5. Які не мае намеру рабіць што-н., думаць пра што-н.

   • Я д. ад думкі абражаць вас.

6. толькі з адмоўем. Разумны, кемлівы (разм.).

   • Дзяўчына не надта далёкая.

◊

• Далёка да каго-чаго, каму-чаму — многа нестае (у параўнанні з кім-, чым-н.).

• Гэта выдатны спецыяліст, іншым далёка да яго.

Далёка за —

1. праз многа часу пасля чаго-н.

   • Народа скончылася далёка за поўнач;

2. на многа больш чым.

   • Яму далёка за пяцьдзесят.

◊

• Далёка не (разм.) — зусім не.

• Ён далёка не стары яшчэ.

◊

• Далёка хадзіць не трэба за чым (разм.) — лёгка прывесці прыклад, доказ для пацвярджэння чаго-н.

• За прыкладамі далёка хадзіць не трэба.

◊

• Далёка не заедзеш чым або на чым (разм.) — многага не даб’ешся, не будзе толку.

• На хлусні далёка не заедзеш.

|| наз. далёкасць, ✂.

далібог, выкл. (уст.).

Упэўненне ў знач. сапраўды, на самай справе.

• Д., я тут ні пры чым.

далікатнічаць, ✂; незак. (разм.).

Быць залішне далікатным, цырымоніцца.

|| зак. падалікатнічаць, ✂.

далікатны, ✂.

1. Ветлівы, ласкавы ў абыходжанні з людзьмі.

   • Гэта спакойны, д. чалавек.

2. Які патрабуе асцярожных, тактоўных адносін (разм.).

   • Я да вас па далікатнаму пытанню.

3. Кволы, тонкі, выпеставаны.

   • Далікатныя рукі.
   • Чалавек далікатнага складу.

4. Кволы, мяккі, прыемны навобмацак.

   • Чаравікі з далікатнай скуры.

|| наз. далікатнасць, ✂.

далікатэс, ✂, м.

Вытанчаная, вельмі смачная страва.

• Пакаштуйце нашых далікатэсаў.

|| прым. далікатэсны, ✂.

даліна, ✂, ж.

Роўная прастора ўздоўж рачнога ложа; падоўжаная ўпадзіна паміж гор ці ўзгоркаў.

• Рачная д.
• Горная д.

|| прым. далінны, ✂.

• Далінныя лугі.

даліць, ✂; зак.

Наліваючы, дабавіць да якога-н. узроўню.

• Д. гаршчок.
• Д. у шклянку заваркі.

|| незак. даліваць, ✂.

далонь, ✂, ж.

Унутраны бок кісці рукі.

• Закрыць твар далонямі.

|| памянш. далонька, ✂.

|| прым. далоневы, ✂.

далоў, прысл. (разм.).

1. На зямлю, на падлогу.

   • Камень з воза паляцеў д.

2. Прэч, вон.

   • Д. штурмаўшчыну!

3. У знач. загаду, патрабавання зняць, прыбраць што-н. і пад.

   • Шапкі д.!