Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

туз, -а, мн. -ы́, -о́ў, м.

1. Старшая ў кожнай масці ігральная карта вартасцю ў адно ачко.

Хадзіць з туза.

Бубновы т.

2. перан., чаго або які. Багаты чалавек, высокапастаўленая, уплывовая асоба (разм.).

Фінансавыя тузы.

тузані́на, -ы, ж. (разм.).

Валтузня, штурханне; бойка.

Пачаліся крыкі і т.

ту́зацца, -аюся, -аешся, -аецца; незак.

1. Рабіць хуткія, рэзкія рухі, рыўкі.

Бездапаможна т. ў вадзе.

2. Мучыцца, робячы што-н. (разм.).

Т. на сваім палетку.

3. Штурхаць адзін аднаго, біцца, змагацца (разм.).

Хлопчыкі тузаліся.

|| аднакр. тузану́цца, -ну́ся, -не́шся, -не́цца; -нёмся, -няце́ся, -ну́цца; -ні́ся (да 1 знач.).

ту́заць, -аю, -аеш, -ае; -аны; незак.

1. каго-што, за што. Торгаць, цягаць рыўкамі, рэзкімі рухамі.

Т. за вяроўку.

Т. за валасы.

2. каго-што. Рытмічна торгаць, пранізваць (пра боль).

Палец нарываў і моцна тузаў.

3. перан., каго. Непакоіць, дакучаць якімі-н. патрабаваннямі, прыдзіркамі і пад. (разм.).

Яму немагчыма было працаваць, бо ўвесь дзень тузалі.

|| аднакр. тузану́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні́ (да 1 і 2 знач.).

|| наз. ту́занне, -я, н.

тузе́мец, -мца, мн. -мцы, -мцаў, м.

Ураджэнец, карэнны жыхар якой-н. краіны або мясцовасці (звычайна аддаленай ад цэнтраў цывілізацыі); абарыген.

|| ж. тузе́мка, -і, ДМ -мцы, мн. -і, -мак.

тузе́мны, -ая, -ае.

Мясцовы, карэнны, уласцівы дадзенай мясцовасці, краіне.

Туземнае насельніцтва.

тузлу́к, -у́, м. (спец.).

Раствор солі для засолу рыбы, ікры і іншых прадуктаў, а таксама скураной сыравіны.

|| прым. тузлу́чны, -ая, -ае.