Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

пратара́ньваць, -аю, -аеш, -ае; незак., што.

Тое, што і тараніць (у 2 знач.).

пратаргава́цца, -гу́юся, -гу́ешся, -гу́ецца; -гу́йся; зак. (разм.).

1. Панесці страты або разарыцца пры няўдалым гандлі.

2. Правесці які-н. час таргуючыся.

пратары́ць, -тару́, -то́рыш, -то́рыць; -то́раны; зак., што.

Пракласці хадзьбой, яздой, зрабіць наезджаным, добра вядомым.

П. шлях, дарогу.

Юрый Гагарын пратарыў (перан.) дарогу ў космас.

|| незак. прато́рваць, -аю, -аеш, -ае.

прататы́п, -а, мн. -ы, -аў, м.

Першапачатковы ўзор, правобраз, пераважна сапраўдная асоба як крыніца для стварэння літаратурнага вобраза, героя.

П. дзеда Талаша.

пратаўха́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца; зак. (разм.).

1. Таўхаючыся, прабіцца наперад праз натоўп.

2. Правесці які-н. час таўхаючыся.

Гадзіны дзве пратаўхаўся ў чарзе.

прата́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -а́е; зак.

Растаць або стаць талым.

Снег пратаў да зямлі.

|| незак. пратава́ць, -тае́.

пратачы́цца, -ачу́ся, -о́чышся, -о́чыцца; зак.

Точачыся, прабрацца праз што-н.

Мыш пратачылася праз шчыліну.

|| незак. прато́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

пратачы́ць, -ачу́, -о́чыш, -о́чыць; -о́чаны; зак., што.

1. Пра чарвей, насякомых, мышэй: праесці, зрабіўшы вузкія дзірачкі.

Шашаль пратачыў дошку.

2. Такарным разцом зрабіць канаўку, вузкую адтуліну ў вырабе (спец.).

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пра цякучую ваду: прамыць дзірку, рэчышча ў глебе.

4. Правесці які-н. час, займаючыся тачэннем чаго-н.

|| незак. прато́чваць, -аю, -аеш, -ае (да 1—3 знач.).

|| наз. прато́чванне, -я, н.

праткну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні; -ну́ты; зак., каго-што.

Пракалоць глыбока, наскрозь.

П. шпількай палец.

|| незак. пратыка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

прато́ка, -і, ДМо́цы, мн. -і, -то́к, ж.

1. Бакавое адгалінаванае рэчышча, а таксама рукаў ракі, які злучае два вадаёмы.

Возера злучаецца з ракой пратокай.

2. Вузкая злучальная поласць, канал (спец.).

Жоўцевая п.

|| прым. прато́чны, -ая, -ае (да 1 знач.).