Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

прасяны́ гл. проса.

прасячы́ і прасе́кчы, -сяку́, -сячэ́ш, -сячэ́; -сячо́м, -сечаце́, -сяку́ць; -се́к, -кла; -сячы́; -се́чаны; зак., што.

1. Секучы, зрабіць навылётную адтуліну ў чым-н.

П. акно.

П. палонку.

2. Прабіць, сцябаючы або ўдараючы вострым.

П. пугай скуру.

П. бот сякерай.

3. Зрабіць праход, праезд у чым-н. пры дапамозе інструментаў, прылад.

П. дарогу ў гарах.

|| незак. прасяка́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. прасяка́нне, -я, н.

прата... (гл. прота...).

Першая састаўная частка складаных слоў; ужыв. замест «прота...», калі націск у другой частцы падае на першы склад, напр.: пратапоп, прататып.

пратакалі́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны; незак., што (кніжн.).

Складаць пратакол (у 1—3 знач.).

|| зак. запратакалі́раваць, -рую, -руеш, -руе; -руй; -раваны.

пратако́л, -а, мн. -ы, -аў, м.

1. Дакумент з запісам усяго, што адбывалася на пасяджэнні, сходзе, допыце.

П. сходу.

П. допыту.

2. Дакумент, які сведчыць аб якім-н. факце.

П. анатаміравання трупа.

3. Акт аб парушэнні грамадскага парадку.

Скласці п. на хулігана.

4. Адзін з відаў міжнародных пагадненняў (спец.).

Дыпламатычны пратакол (спец.) — сукупнасць правіл, якія датычацца ажыццяўлення розных дыпламатычных актаў.

|| прым. пратако́льны, -ая, -ае.

прата́ліна, -ы, мн. -ы, -лін, ж.

Месца, дзе растаў снег і агалілася зямля.

|| памянш. прата́лінка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

пратапла́зма, -ы, ж. (спец.).

Асноўнае рэчыва клеткі жывёльнага і расліннага арганізма.

|| прым. пратапла́зменны, -ая, -ае.

пратапо́п, -а, мн. -ы, -аў, м. (уст.) Тое, што і протаіерэй.

|| прым. пратапо́пскі, -ая, -ае.

пратапта́ць, -апчу́, -о́пчаш, -о́пча; -апчы́; -апта́ны; зак., што.

1. Утварыць, пракласці частай хадзьбой.

П. сцежку.

2. Працерці хадзьбой; пранасіць да дзірак.

П. падэшвы.

|| незак. прато́птваць, -аю, -аеш, -ае.

пратара́ніць гл. тараніць.