Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

правалаво́дзіцца, -джуся, -дзішся, -дзіцца; зак. (разм.).

Затраціць многа часу на што-н.

П. паўдня.

правалачы́, -лаку́, -лачэ́ш, -лачэ́; -лачо́м, -лачаце́, -лаку́ць; -ло́к, -лакла́, -ло́; -лачы́; -ло́чаны; зак. (разм.).

1. каго-што. Працягнуць волакам.

2. што. Зацягнуць (нітку ў вушка іголкі).

|| незак. правалака́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

правалі́цца, -алю́ся, -а́лішся, -а́ліцца; зак.

1. Упасці ў якую-н. адтуліну.

П. ў яму.

Гатоў скрозь зямлю п. (хочацца знікнуць, схавацца ад сораму, страху і пад.). Як скрозь зямлю праваліўся (знік невядома куды). П. мне скрозь зямлю (клятвеннае запэўненне ў праўдзівасці сваіх слоў; разм.).

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Абрушыцца ад цяжару.

Столь правалілася.

3. перан. Пацярпець няўдачу (у якой-н. справе або пра якую-н. справу; разм.).

Спробы праваліліся.

П. на экзамене.

4. перан. Прапасці, знікнуць (разм.).

Куды ты праваліўся на два тыдні?

5. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Тое, што і уваліцца¹ (у 2 знач.).

Вочы праваліліся.

|| незак. права́львацца, -аюся, -аешся, -аецца.

|| наз. права́л, -у, м. (да 2 і 3 знач.).

правалі́ць, -алю́, -а́ліш, -а́ліць; -а́лены; зак.

1. што. Праламаць, абрушыць.

П. падлогу.

2. што. Загубіць якую-н. справу (разм.).

П. мерапрыемства.

3. каго-што. Адхіліць, адвесці (разм.).

П. каго-н. на экзамене (паставіць нездавальняючую ацэнку).

|| незак. права́льваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. права́л, -у, м.

праваме́рны, -ая, -ае (кніжн.).

Унутрана апраўданы, заснаваны на праве, заканамерны.

Правамерныя дзеянні.

|| наз. праваме́рнасць, -і, ж.

правамо́цны, -ая, -ае (кніжн.).

Які мае законныя правы, паўнамоцтвы.

П. сход.

|| наз. правамо́цтва, -а, мн. -ы, -аў, н.

праванса́ль, -ю, м.

Соус з жаўткоў з алеем і вострымі прыправамі.

Капуста п. (кіслая капуста з алеем і прыправамі).

права́нскі, -ая, -ае.

У выразе: праванскі алей — вышэйшы гатунак аліўкавага алею; выкарыстоўваецца і як народны лекавы сродак.

правапара́дак, -дку, м. (кніжн.).

Парадак грамадскіх адносін, замацаваны прававымі нормамі.

правапаруша́льнік, -а, мн. -і, -аў, м. (афіц.).

Асоба, вінаватая ў правапарушэнні, якая парушыла закон.

|| ж. правапаруша́льніца, -ы, мн. -ы, -ніц.