Verbum

пранасі́цца, 1 і 2 ас. не ўжыв., -но́сіцца; зак.

1. Прабыць у носцы які-н. час.

Боты пранасіліся доўга.

2. Знасіцца да дзірак.

Пінжак пранасіўся на локцях.

|| незак. прано́швацца, -аецца (да 2 знач.).

пранасі́ць, -нашу́, -но́сіш, -но́сіць; -но́шаны; зак.

1. каго-што. Правесці які-н. час, носячы каго-, што-н. або ўжываючы ў носцы што-н.

2. што. Знасіць да дзірак.

П. падэшвы наскрозь.

|| незак. прано́шваць, -аю, -аеш, -ае (да 2 знач.).

пране́сці, -ясу́, -ясе́ш, -ясе́; -ясём, -есяце́, -ясу́ць; -ёс, -е́сла; -ясі; -е́сены; зак.

1. каго-што. Несучы каго-, што-н., прайсці (якую-н. адлегласць, на працягу якога-н. часу).

П. груз на сабе ўсю дарогу.

2. каго-што. Несучы, прайсці з кім-, чым-н. міма каго-, чаго-н.

П. сцяг міма трыбуны.

П. праз усё жыццё што-н. (перан.: на ўсё жыццё захаваць у свядомасці; кніжн.).

3. перан., безас., што. Пра небяспеку, бяду: мінуць (разм.).

Думаў, бацькі будуць лаяцца, аж пранесла.

Бяду пранесла.

4. каго-што. Унесці, даставіць куды-н. несучы.

П. шафу праз дзверы.

5. безас., каго (што). Тое, што і праслабіць (разм.).

Ад кіслых ягад можа п.

|| незак. прано́сіць, -о́шу, -о́сіш, -о́сіць.

|| наз. прано́с, -у, м. (да 1 знач.).

|| прым. прано́сны, -ая, -ае (да 5 знач.).

пране́сціся, -ясу́ся, -ясе́шся, -ясе́цца; -ясёмся, -есяце́ся, -ясу́цца; -ёсся, -е́слася; -ясіся; зак.

1. Хутка праехаць, прабегчы і пад. куды-н. або міма каго-, чаго-н.

Міма нас пранеслася легкавая машына.

Маланкай пранеслася здагадка (перан.: імгненна ўзнікла, прамільгнула).

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Хутка прайсці, мінуць.

Дзяцінства пранеслася.

3. (1 і 2 ас. не ўжыв.), перан. Хутка распаўсюдзіцца.

Хутка пранеслася чутка.

|| незак. прано́сіцца, -о́шуся, -о́сішся, -о́сіцца.

праніза́ць, -іжу́, -іжаш, -іжа; -іза́ны; зак.

1. каго-што. Тое, што і праткнуць.

П. штыком.

Страх пранізаў каго-н. (перан.). П. поглядам (перан.: хутка і пільна глянуць на каго-н.).

2. каго-што. Пранікнуць унутр каго-, чаго-н., праз што-н. (перан.).

Холад пранізаў усё цела.

Прамені сонца пранізалі галіны дрэў.

3. што. Правесці які-н. час, ніжучы што-н.

Цэлы вечар пранізала каралі.

|| незак. прані́зваць, -аю, -аеш, -ае (да 1 і 2 знач.).

прані́злівы, -ая, -ае.

1. Рэзкі на слых.

П. свіст.

Пранізліва (прысл.) крыкнуць.

2. Пра погляд: востры, пільны.

3. Пра вецер, холад, боль і пад.: моцны, рэзкі, які наскрозь пранізвае.

|| наз. прані́злівасць, -і, ж.

пра́нік, -а, мн. -і, -аў, м.

Плоскі драўляны брусок з ручкай для выбівання бялізны пры мыцці ці абівання, абмалоту лёну і пад.

праніка́льны, -ая, -ае (кніжн.).

Які прапускае праз сябе што-н.

П. для электрычнасці.

|| наз. праніка́льнасць, -і, ж.

прані́клівы, -ая, -ае.

1. Які глыбока і правільна разгадвае, разумее што-н.; здагадлівы, прадбачлівы.

П. чалавек.

2. Назіральны, пільны.

П. погляд. П. розум.

3. Які змяшчае ў сабе глыбіню пачуццяў, праўдзівы, шчыры.

Праніклівыя радкі верша.

|| наз. прані́клівасць, -і, ж.

пранікне́нне, -я, н.

1. гл. пранікнуць.

2. Пранікнёнасць, глыбокая шчырасць (кніжн.).

Гаварыць з пранікненнем.