Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)

ПрадмоваСкарачэнні

праме́нь, -я, мн.е́ні, -ме́няў і -мяні, -мянёў, м.

1. Вузкая паласа святла, што ідзе ад якой-н. крыніцы святла ці прадмета, які свеціцца.

П. сонца.

П. надзеі (перан.).

2. Струмень у выглядзе пучка часціц якой-н. энергіі (спец.).

Рэнтгенаўскія прамені.

Цеплавы п.

|| прым. прамянёвы, -ая, -ае (да 2 знач.).

Прамянёвая энергія.

Прамянёвая хвароба (хвароба, якая выклікаецца радыеактыўнымі рэчывамі).

праме́ньваць гл. прамяняць.

праме́р, -у, м.

1. гл. прамераць.

2. мн. -ы, -аў. Памылка пры вымярэнні (спец.).

Дапусціць п.

праме́раць, -аю, -аеш, -ае; -аны; зак., што.

Вымераць, зрабіць вымярэнне чаго-н.

П. глыбіню возера.

|| незак. прамяра́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е і праме́рваць, -аю, -аеш, -ае.

|| наз. праме́рванне, -я, н. і праме́р, -у, м.

|| прым. праме́рны, -ая, -ае.

праме́рзнуць, -ну, -неш, -не; прамёрз, -ме́рзла; -ні; зак.

1. Моцна змерзнуць ад холаду; адубець.

Ён вельмі прамёрз у дарозе.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Змерзнуць, зледзянець наскрозь.

Сажалка прамерзла да дна.

|| незак. прамярза́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. прамярза́нне, -я, н.

праме́сці, -мяту́, -мяце́ш, -мяце́; -мяцём, -мецяце́, -мяту́ць; -мёў, -мяла́, -ло́; -мяці; -ме́цены; зак., што.

Вымесці, падмесці на ўсім працягу чаго-н.

П. дарожку.

|| незак. прамята́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

праме́шваць гл. прамяшаць.

прамёрзлы і праме́рзлы, -ая, -ае.

1. Які прамёрз.

Яны вярнуліся з дарогі галодныя і прамёрзлыя (прамерзлыя).

2. Замёрзлы, зледзянелы наскрозь.

Глыбока прамёрзлая (прамерзлая) зямля.

прамізна́ гл. прамы.

прамільгну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні; зак.

1. Паказацца і хутка знікнуць.

Поезд прамільгнуў маланкай.

У яго словах прамільгнула іронія (перан.).

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Вельмі хутка прайсці, прамінуць (пра час).

Месяц часу незаўважна прамільгнуў.