Verbum

пры́нцып, -у, мн. -ы, -аў, м.

1. Асноўнае, зыходнае палажэнне якой-н. тэорыі, вучэння, навукі і пад.

Прынцып прававой дзяржавы.

Прынцыпы мастацтва.

2. Перакананне, погляд на рэчы.

Мець цвёрдыя жыццёвыя прынцыпы.

3. Асноўная асаблівасць канструкцыі чаго-н.

Гучнагаварыцелі зроблены па прынцыпе тэлефона.

◊

У прынцыпе — у асноўным, у агульных рысах.

Упрынцыпе я згодзен.

прынцыпо́вы, -ая, -ае.

1. Які датычыць прынцыпаў.

Прынцыповае пытанне.

2. Які прытрымліваецца цвёрдых прынцыпаў

П. чалавек.

Прынцыповая крытыка.

3. Які датычыць чаго-н. толькі ў асноўным.

Прынцыповая згода на што-н.

|| наз. прынцыпо́васць, -і, ж.

прыню́хацца, -аюся, -аешся, -аецца; зак.

1. Прывыкнуць да якога-н. паху.

П. да тытунёвага дыму.

2. Унюхваючыся, пастарацца вызначыць што-н. па паху, распазнаць якія-н. пахі.

Прынюхаўся — пахла смажанай рыбай.

|| незак. прыню́хвацца, -аюся, -аешся, -аецца.

прыняво́ліць гл. няволіць.

прыня́цца, прыму́ся, пры́мешся, пры́мецца; прыня́ўся, -няла́ся, -ло́ся; прымі́ся; зак.

1. за што і з інф. Пачаць што-н. рабіць, узяцца за што-н.

Л. за справу.

П. пісаць заяву.

2. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Пусціць карані, прыжыцца.

Прышчэпак прыняўся.

|| незак. прыма́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца.

прыня́ць, прыму́, пры́меш, пры́ме; прыня́ў -няла́, -ло́; прымі́; прыня́ты; зак.

1. каго-што. Прыбраць, занесці, пераставіць у іншае месца.

П. посуд у шафу.

2. каго-што. Узяць, атрымаць тое, што хто-н. дае, перадае, здае; узяць у сваё распараджэнне.

П. тэлеграму. П. тавар.

Камісія прыняла новы дом.

3. што. Узяць пад сваё кіраўніцтва, заняць (якую-н. пасаду).

П. брыгаду. П. пост дырэктара.

4. каго (што). Уключыць у склад чаго-н., дапусціць да ўдзелу ў чым-н.

П. на працу. П. у інстытут.

5. каго (што). Дапусціць, пусціць да сябе з якой-н. мэтай (для размовы, для агляду, у якасці госця, жыльца і пад.).

П. пасла. П. наведвальніка. П. гасцей.

Урач прыняў хворую.

Добра п. каго-н. (добра аднесціся, добра сустрэць).

6. што. Успрыняць.

П. вестку без энтузіязму. П. да ведама што-н. П. на свой рахунак што-н. (як што-н., што адносіцца да сябе). П. да сэрца што-н.

7. што. Згадзіцца з чым-н., аднесціся да чаго-н. станоўча.

П. параду. П. чыё-н. запрашэнне.

8. што. Зацвердзіць, галасаваннем выразіць згоду з чым-н.

П. закон. П. пастанову.

Праект прыняты.

9. што. Выканаць, ажыццявіць (тое, што выражана наступным назоўнікам).

П. рашэнне (рашыць). П. смерць (памерці). П. прысягу. П. меры. П. на сябе абавязак штон. зрабіць.

10. што. Стаць уладальнікам якога-н. звання, сану, падданым (якой-н. дзяржавы).

П. беларускае грамадзянства.

11. што. Набыць які-н. выгляд, асаблівасці.

П. позу.

Столік прыняў выгляд чарцёжнага стала.

12. што. Падвергнуць сябе якой-н. гігіенічнай, лячэбнай працэдуры.

П. душ. П. курс лячэння.

13. што і чаго. Выпіць, праглынуць (лякарства).

П. мікстуру.

14. каго-што і за каго-што. Прызнаць, палічыць.

П. каго-н. за іншага.

15. Прасунуцца трохі ў якім-н. напрамку (разм.).

Калона прыняла ўправа.

16. што. Зразумеўшы, паўтарыць (спец.).

П. сігнал.

17. каго (што). Аказаць дапамогу пры родах.

П. дзіця.

◊

Прыняць бой — не ўхіліцца ад бою, што ўзнік па ініцыятыве праціўніка.

Прыняць ласку — аказаць гонар, уважыць (зайшоўшы, завітаўшы і пад.).

Прыняць экзамен (залік і пад.) у каго — правесці вучэбную праверку.

|| незак. прыма́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. прыма́нне, -я, н., прыём, -у, м. (да 2, 4, 5, 13 і 16 знач.), прыёмка, -і, ДМ -мцы, ж. (да 2 знач.; спец.) і прыня́цце, -я, н. (да 2, 3, 8—11, 14 і 16 знач.).

Гасцінны прыём.

Тэлеграфістка перайшла на прыём.

Прыёмка тавараў.

Прыняцце рэзалюцыі.

|| прым. прыёмачны, -ая, -ае (да 1 знач.) і прыёмны, -ая, -ае (да 1,4 і 5 знач.).

Прыёмачная камісія (якая прымае гатовы аб’ект). Прыёмны пункт.

Прыёмная радыёстанцыя.

Прыёмныя экзамены.

Прыёмная камісія (якая прымае абітурыентаў; у 2 знач.). Прыёмны дзень.

пры́павесць, -і, мн. -і, -ей, ж.

Тое, што і прытча.

прыпадабне́нне гл. прыпадобніцца, прыпадобніць.

прыпадабня́цца гл. прыпадобніцца.

прыпадабня́ць гл. прыпадобніць.